Ο Βυζαντινός Ιερός Ναός της Αγίας Αικατερίνης στην Πλάκα

Ο Ιερός Ναός της Αγίας Αικατερίνης αποτελεί κτίσμα του 11^ου αιώνα της εποχής των Κομνηνών. Ενδεικτικός είναι ο υπερυψωμένος τρούλος του σταυροειδούς Καθολικού του Ιερού Ναού. Αρχικά ο Ναός της Αγίας Αικατερίνης τιμόταν στο όνομα των Αγίων Θεοδώρων. Για αυτό το λόγο στο τέμπλο, η τρίτη ασημένια εικόνα αριστερά είναι αφιερωμένη στους δύο στρατιωτικούς Αγίους.

Η πρώτη ναοδομία έγινε πάνω στα ερείπια Ιερού της Αρτέμιδος. Μπροστά από το Ναό της Αρτέμιδος λειτούργησαν αργότερα ρωμαϊκά λουτρά, κτίσμα που προσφέρθηκε ως δώρο του Αυτοκράτορα Αδριανού στην περιώνυμη πόλη της Αθήνας, εκτός από τη γειτονική μεγαλόπρεπη Πύλη του Αδριανού, την Αδριάνειο Βιβλιοθήκη στο Μοναστηράκι και το Αδριάνειο Υδραγωγείο (Δεξαμενή – Κολωνάκι).

Λείψανα του αρχαίου παρελθόντος σώζονται μέχρι σήμερα μέσα στην Εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, όπως η μαρμάρινη Αγία Τράπεζα, που είναι στηριγμένη σε ανεπίγραφη λίθινη κολώνα της κλασικής περιόδου.

Αργότερα η Εκκλησία έγινε Μετόχι της Αυτοκρατορικής Μονής του Ιουστινιανού του Όρους Σινά και μετονομάσθηκε σε Αγία Αικατερίνη. Όμως στα 1900 οι περίοικοι του Ιερού Ναού έδιωξαν τους Μοναχούς και τον ανακήρυξαν σε ενοριακό Ναό για τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων της Πλάκας. Ενώ όμως οι Σιναϊτες Μοναχοί έφυγαν διωγμένοι, οι γέρικοι φοίνικες, σύμβολο μαρτυρίου και αιωνιότητας της Μεγαλομάρτυρος Αγίας Αικατερίνης, έμειναν για να θυμίζουν την Ιερά Μονή του Σινά. Ο Ιερός Ναός της Αγίας Αικατερίνης Πλάκας είναι τρισυπόστατος και τιμάται το μεν δεξιό κλίτος στο όνομα του Αγίου Αντωνίου (17 Ιανουαρίου), το δε δεξιό κλίτος στο όνομα της Αγίας Σοφίας (17 Σεπτεμβρίου).

Τα ιερά λείψανα που ευλαβείται η Εκκλησία είναι από τα βάθη της Μικράς Ασίας, που μεταφέρθηκαν εκεί μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Φυλάσσεται η κάρα του Αγίου Νεομάρτυρα Πολύδωρου, καθώς επίσης του Αγίου Αναστασίου του Πέρσου και του Αγίου Τρύφωνα. Ο Ιερός Ναός της Αγίας Αικατερίνης Πλάκας έγινε το επίκεντρο της εκκλησιαστικής κατηχητικής δράσης στις αρχές του αιώνα μας. Λαμπροί εφημέριοι υπηρέτησαν την ενορία με ζήλο και αυταπάρνηση. Αναφέρουμε τον πρεσβύτερο π. Μάρκο Τσακτάνη (1884-1924), ιδρυτή του Πρώτου Κατηχητικού Σχολείου και τον Αρχιμανδρίτη Στέφανο Ματακούλια, μετέπειτα Μητροπολίτη Τριφυλίας και Ολυμπίας. Το πέρασμα επίσης του αείμνηστου Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρα ως Διακόνου του Ιερού Ναού άφησε εποχή.

Ο Ιερός Ναός, εκτός από τις τοιχογραφίες της Βυζαντινής περιόδου, περιλαμβάνει μερικά σπουδαία παραδοσιακά δείγματα φορητών εικόνων, έργα του αγιογράφου Δημήτριου Καφή, μαθητή του Πελεκάση, που ακολούθησε ένα ιδίωμα νεοεπτανησιακής τεχνοτροπίας. Μεταξύ αυτών είναι:

Α) ο Ιωάννης Πρόδρομος (Κρητικής Σχολής 15^ου αιώνα)

Β) η εφέστιος εικόνα του Ιερού Ναού της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Αικατερίνης, στο δεξιό μαρμάρινο εικονοστάσιο (Λαϊκής Τεχνοτροπίας 17^ου αιώνα)

Γ) η Ένθρονος Θεοτόκος, στο αριστερό μαρμάρινο εικονοστάσιο. Τα μαρμάρινα εικονοστάσια κατασκευάστηκαν επί προϊσταμενίας Ανθίμου Χαρίση το 1943 και Επιτρόπων κ. Πατεράκη και Ευθ. Ζολώτα, πατέρα του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Ξενοφώντα Ζολώτα.

Δ) η Ένθρονος Αγία Αικατερίνη στο αριστερό ξύλινο προσκυνητάριο αποτελεί έξοχο δείγμα λαϊκής τέχνης της Τουρκοκρατίας.

Ε) ο Άγιος Σπυρίδων Επτανησιακής Σχολής (18^ος αιώνας)

Οι έξι εικόνες του τέμπλου δεν αποτελούν αυθεντικά δείγματα βυζαντινής ή αναγεννησιακής τέχνης, αλλά είναι αντίγραφα αυτών. Είναι όμως καλυμμένες με ωραιότατα χιτώνια (ασημένια πουκάμισα), έργα των καλύτερων οίκων αργυροχοΐας της πόλεως των Αθηνών, που κατασκευάστηκαν το πρώτο τέταρτο του 20^ου αιώνα, όπως του Νικητόπουλου.

Πηγή υλικού

Μαρτυρικός Βίος Αγίας Αικατερίνης, Γεώργιου Ιουλ. Μουστάκη, Θεολόγου – Κοινωνιολόγου, Ιερός Ναός Αγίας Αικατερίνης Πλάκας, Αθήνα 1990

Επιλογή υλικού

Αικατερίνη Διαμαντοπούλου

Υπεύθυνη υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων

X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...
X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...
X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...
X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...
X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...	X Loading Image...
X Loading Image...	X Loading Image...