Ὁ Θεοδόσιος ἐγεννήθη ἐν ἔτει 424 μ.Χ. εἰς τὴν κώμην Μαγαρισσόν, παρὰ τὰ Κόμανα τῆς Καππαδοκίας, ὑπὸ γονέων εὐσεβῶν, Προαιρεσίου καὶ Εὐλογίας καλουμένων, ὁ μετὰ ταῦτα ἀποκληθεὶς Μέγας ἐξ αἰτίας τῆς ὡραίας ἐμφανίσεως, γλυκύτητος καὶ δράσεως αὐτοῦ, Κοινοβιάρχης δὲ ἐξ αἰτίας τοῦ ἔργου του.
Τὸ ἔτος 451, ἤτοι σὲ ἡλικία 27 ἐτῶν, ἐγκαταλείπει τὴν πατρικὴν οἰκίαν, μὲ σκοπὸ νὰ ἐπισκεφθεῖ τοὺς ἁγίους Τόπους. Διερχόμενος τὴν Ἀντιοχείαν, ἐγνώρισεν ἐκεῖ τὸν περιώνυμον τότε καὶ διαλάμποντα ἐπ᾿ ἁγιότητι βίου καὶ πλουσίαις δωρεαῖς χαρίτων Συμεῶνα τὸν Στυλίτην καὶ κατηξιώθη τῶν εὐλογιῶν του. Ὁ Θεοδόσιος ἐξεπλάγη, ἀκούων τὸν Συμεῶνα νὰ προλέγῃ εἰς αὐτὸν τὴν μέλλουσαν, εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνας, μεγάλην σταδιοδρομίαν του.
Ἀφοῦ μετέβη καὶ προσεκύνησε τὰ Ἱερὰ Προσκυνήματα εἰς Ἱεροσόλυμα προσῆλθε καὶ παρέμενε πλησίον τοῦ ἁγίου Λογγίνου, καταγομένου καὶ ἐκείνου ἐκ Καππαδοκίας, ὁ ὁποῖος διέμενεν εἰς τὸν Πύργον τοῦ Δαβίδ, ἐνταχθεὶς συγχρόνως εἰς τὸ Τάγμα τῶν «Σπουδαίων» τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως.
Ὁ Θεοδόσιος, ἐπειδὴ ἐπόθει μεγαλυτέραν μόνωσιν, μετέβη καὶ παρέμεινεν εἰς τὸ λεγόμενον «Παλαιὸν Κάθισμα», εὑρισκόμενον εἰς λεωφόρον, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα πρὸς Βηθλεέμ, ὅπου ὑπάρχει Ἱερὸς Ναὸς πρὸς τιμὴν τῆς Θεοτόκου, ἀνεγερθεὶς ὑπὸ τῆς εὐσεβοῦς Ἰκελίας, εἰς τὴν θέσιν ὅπου σήμερον ὑπάρχει ἡ Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Προφήτου Ἠλιού.
Ὁ Θεοδόσιος ἀφοῦ ἔμεινε ἐκεῖ ὀλίγον χρονικὸν διάστημα, ἐπειδὴ ἐπόθει ἀκόμη μεγαλυτέραν ἀσκητικὴν πολιτείαν, ἀναχωρεῖ ἀπὸ τὸ «Παλαιὸν Κάθισμα» καὶ μεταβαίνει εἰς ἄλλον τόπον, σημαντικώτερον καὶ ἁγιώτερον, εἰς τὰ ἐνδότερα τῆς ἐρήμου. Παράδοσίς τις ἐφέρετο ἀπὸ στόματος εἰς στόμα καὶ τότε, ὅτι εἰς κάποιο σπήλαιον τοῦ τόπου ἐκείνου κατέλυσαν οἱ τρεῖς Μάγοι ὅτε «χρηματισθέντες κατ᾿ ὄναρ μὴ ἀνακάμψαι πρὸς Ἡρῴδην, δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν» (Ματθ. β´ 12).
Εἰς τὴν θέσιν αὐτὴν ὁ Θεοδόσιος ἐσχημάτισε τὸ πρῶτον μίαν μικρὰν ἀδελφότητα, ἡ ὁποία ηὐξήθη ταχέως ἐκ τῆς φήμης τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ.
Μετὰ τὴν αὔξησιν τῆς ἀδελφότητας, προέβη εἰς ἵδρυσιν τῆς Μονῆς, τῆς ὁποίας τὰ θεμέλια ἐτέθησαν κατὰ τὰ ἔτη 465-475. Μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Μονῆς, ἀρχίζει ἡ δράσις τοῦ μεγάλου Πατρός, τόσον εἰς τὸν μοναχικὸν βίον, ὅσον καὶ εἰς τοὺς ἀγῶνας δὲ αὐτοὺς συνηγωνίζετο, ἀλλὰ καὶ ἀπελάμβανε κοινῆς τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης μετὰ τοῦ Σάββα τοῦ ἡγιασμένου καὶ τοῦ Μεγάλου Εὐθυμίου, ὄχι μόνο τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων καὶ τῶν Μονῶν τῆς Παλαιστίνης, ἀλλὰ καὶ ὁλοκλήρου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Ὡς πρὸς τὴν ἐσωτερικὴν ὀργάνωσιν τοῦ Κοινοβίου, ὁ Θεοδόσιος δὲν ἔλαβεν ὡς ὑπόδειγμα τὰ προηγούμενα Κοινόβια τῆς Παλαιστίνης. Εἰς τοῦτο συντέλεσε κυρίως ἡ θέσις τοῦ Κοινοβίου, ἐπειδὴ εὑρίσκεται ἐπὶ ὀροπεδίου ὑψηλοῦ καὶ ὄχι εἰς τόπον χαμηλὸν καὶ βραχώδη. Ἀπὸ τὴν Μονὴ φαίνεται ἡ Βηθλεέμ, ἡ Ἱερουσαλὴμ μετὰ τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν, ὁ Ἰορδάνης, ἡ Νεκρὰ Θάλασσα καὶ τὸ Σαραντάριον Ὄρος. Εἰς τὸν εὐχάριστον ἐκεῖνον τόπον διαμονῆς τὸ Κοινόβιον εἰργάζετο, ὄχι μόνον διὰ τοὺς ἐν αὐτῷ ἀσκουμένους, ἀλλὰ καὶ τὴν χριστιανικὴν κοινωνίαν.
Οἱ κοινοβιᾶται ἐπέτυχαν νὰ συνδυάσουν εἰς τὴν κοινωνικὴν ζωὴν τὴν συνεχῆ ἄσκησιν πρὸς τελειοποίησίν των, καὶ τὴν φιλοπονίαν πρὸς ὠφέλειαν τοῦ πλησίον. Ἡ ὡραία αὐτὴ κοινοβιακὴ ζωὴ συντέλεσε ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν εἰς τὸ νὰ αὐξάνει ὁ ἀριθμὸς τῶν μοναχῶν τοῦ Κοινοβίου, ἀφετέρου δὲ εἰς τὸ νὰ δέχεται τὸ Κοινόβιον δωρεὰς εὐσεβῶν πλουσίων, ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ κάποιον Ἀκάκιον. Αἱ δωρεαὶ διετίθεντο διὰ τὴν ἀνέγερσιν ξενώνων ἢ κελλίων τῶν μοναχῶν, σιγὰ-σιγὰ δὲ ἐδημιουργήθη ὁλόκληρος πόλις πέριξ τῆς Μονῆς.
Οἱ μοναχοὶ ἀνῆλθον εἰς 700, καὶ δὲν ἦσαν μόνον Ἕλληνες, ἀλλὰ καὶ Βεσσοὶ γένος Θρακικόν, καὶ Ἀρμένιοι, ὥστε ἐδημιουργήθη ἡ ἀνάγκη εἰς τὸ ἀπέραντον Κοινόβιον νὰ ἀνεγερθοῦν τέσσαρες Ναοί, εἰς τοὺς ὁποίους ἔψαλλον κατ᾿ ἰδίαν τὰς ἱερὰς Ἀκολουθίας, οἱ μοναχοὶ τῶν διαφόρων ἐθνοτήτων καὶ ὕστερον συνηντῶντο εἰς τὸ Καθολικόν, τὸν Κεντρικὸν Ναὸν τοῦ Κοινοβίου, εἰς τὸν ὁποῖον μόνον ἐτελεῖτο ἡ Θεία Λειτουργία ἑλληνιστί, καθ᾿ ἣν συμετεῖχον εἰς τὸ Μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Εἰς τὴν μοναχικὴν αὐτὴν πόλιν, τὰ πάντα διηύθυνεν ἡ πατρικὴ ἀγάπη, ἡ ἀγαθότης καὶ ἡ συγκαταβατικότης τοῦ Κοινοβιάρχου. Ἡ διδασκαλία τοῦ πρὸς τοὺς μοναχοὺς ἧτο συνεχὴς διδασκαλία ἀγάπης, ἡ ὅλη δὲ ἀναστροφή, αἱ ἐνέργειαι καὶ αἱ πράξεις τῶν μοναχῶν ἦσαν καρπὸς τῆς ἀγάπης αὐτῆς.
Εἰς τὸ Κοινόβιον ὑπῆρχε καὶ Φροντιστήριον, εἰς τὸ ὁποῖο ἐξεπαιδεύοντο οἱ Μοναχοί, ἐξ αὐτοῦ δὲ ἐλαμβάνοντο. Ἡγούμενοι δι᾿ ἄλλας Μονὰς καὶ Ἐπίσκοποι διὰ τὴν Ἐκκλησία. Ἐξ αὐτοῦ δὲ ἐξῆλθαν μεγάλοι Θεολόγοι καὶ συγγραφεῖς. Ὁ Ὅσιος Θεοδόσιος ἐστήριζε τὸν βίον τῶν μοναχῶν, ὄχι μόνο ἐπὶ τῆς ἀσκήσεως πρὸς ἠθικὴν τελείωσιν, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῆς ἐργασίας. Εἰς τὴν εἴσοδον δὲ τοῦ Κοινοβίου εἶχεν ἀναγράψει «μηδεὶς ῥᾴθυμος εἰσήτω».
Εἰς τὸ Κοινόβιον ἐπίσης ὑπῆρχαν «παντεῖα τεχνῶν ἐργαστήρια», εἰς τὰ ὁποῖα εἰργάζοντο οἱ μοναχοὶ διάφορα ἔργα πρὸς συντήρησίν των ἢ πρὸς πώλησίν των εἰς τοὺς ἐπισκέπτας.
Ἐπὶ πλέον, ὑπῆρχαν Ξενῶνες, Πτωχοκομεῖα, Γηροκομεῖα, Νοσοκομεῖα καὶ ὅλα αὐτὰ προσέδιδον εἰς τὸ Κοινόβιον χαρακτῆρα ἱερᾶς πόλεως, εἰς τὴν ὁποία ἔζων ἄνθρωποι βίον ἅγιον, ὡς οὐρανοπολῖται, μεριμνῶντες δι᾿ ἑαυτούς, τὸν πλησίον καὶ γενικώτερον διὰ τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ.
Ἂν καὶ δὲν ὑπῆρξεν ὁ Ἀββὰς Θεοδόσιος ὁ ἱδρυτὴς τοῦ μοναχικοῦ βίου εἰς τὴν Παλαιστίνη, ἐν τούτοις ὑπῆρξεν ὁ θερμότερος συνήγορος καὶ ὀπαδὸς τοῦ ἀληθοῦς καὶ ὑψηλοῦ μοναχικοῦ βίου, ὁ ὁποῖος συνδυάζει εἰς τὴν μοναχικὴν πολιτείαν τὴν παιδείαν μετὰ τῆς μοναχικῆς ἀσκήσεως, τῆς φιλεργίας καὶ φιλοπονίας. Καὶ εἰς τὸ σημεῖο τοῦτο ὁ Θεοδόσιος μιμεῖται τοὺς μεγάλους συμπολίτας του Καππαδόκας, Βασιλείους καὶ Γρηγορίους, οἱ ὁποῖοι συνεδύασαν ἁρμονικότατα καὶ ἀπέδειξαν διὰ τοῦ παραδείγματός των ὅτι εἶναι δυνατὴ ἡ συνύπαρξις τοῦ θεωρητικοῦ καὶ πρακτικοῦ βίου εἰς τὴν μοναχικὴν ζωήν.
Κατὰ τὸν Ὅσιον Θεοδόσιον, ὁ προορισμὸς καὶ ἰδιαίτερα ἡ ἀξία τοῦ μοναχοῦ ἔγκειται εἰς τὸ νὰ ἐκπληροῖ τὰ ἐπιβαλλόμενα ὑπὸ τοῦ μοναχικοῦ βίου εἰς αὐτὸν καθήκοντα, ἀλλὰ καὶ νὰ ἐπαρκῇ ἐξ ἰδίων εἰς τὰς ἰδίας ἀνάγκας· ὅταν δὲ παρίσταται ἀνάγκη νὰ προσφέρεται ὑπὲρ τῶν συνανθρώπων του, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀνάγκην βοηθείας.
Εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Θεοδοσίου παρατηρεῖται ὁ συνδυασμὸς τῶν προσευχῶν μετὰ τῆς ἐργασίας, ἧτο δὲ ξένον καὶ ἀπαράδεκτον τὸ νὰ διάγῃ τις ἀνέτως καὶ κατὰ βούλησιν, ἢ τὸ νὰ προσεύχονται μόνον καὶ νὰ διατρέφωνται ὑπὸ ἄλλων. Καὶ πολὺ ὀρθῶς, διότι ἄλλως ποία ἡ διάκρισις μεταξὺ μοναχῶν καὶ λαϊκῶν; Τότε ὁ μοναχὸς ἀποτελεῖ ἑξαίρεσιν καὶ δικαίως δύναται ἀπολαύσῃ τῆς κοινῆς ὑπολήψεως καὶ εὐγνωμοσύνης τοῦ Ἔθνους αὐτοῦ, ὅταν ἐξοικονομῇ ἐξ ἑαυτοῦ τὰ ἀπολύτως ἀναγκαῖα καὶ παραλλήλως κατορθώνει κατὰ κάποιον τρόπο νὰ παρέχει εἰς τὴν κοινωνίαν τὰς ὑπηρεσίας του, πρὸς ἀνακούφισιν τῶν πασχόντων. Οὕτω πράττων ὁ μοναχὸς εὐαρεστεῖ καὶ τῷ Θεῷ καὶ τοῖς ἀνθρώποις.
Ἡ Μονὴ τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου ὑπῆρξεν ἡ ἀρίστη ἐξ ὀλῶν τῶν Μονῶν εἰς τὴν Παλαιστίνην καὶ ἐχρησίμευεν ὡς κανὼν διὰ τὰς ἄλλας. Περιελάμβανεν ὅ,τι εὐγενὲς καὶ ἰδεῶδες εἶχε νὰ παρουσιάσῃ ὁ μοναχικὸς βίος τῆς ἀρχαιότητας. Ὁ Θεοδόσιος, ἀφοῦ εἶδε τὴν Μονήν του νὰ φθάνῃ εἰς μεγίστη ἀκμή, διότι ἠξιώθη νὰ συγκεντρώσῃ καὶ νὰ ποιμάνῃ περίπου 700 μοναχούς, παντὸς γένους καὶ φύλου, εἰς δὲ τὸ πέριξ τῆς Μονῆς τοῦ μέρη διεβίουν ὑπὲρ τὰς δύο χιλιάδες μοναχοὶ καὶ ἀσκηταὶ τελοῦντες ὑπὸ τὴν πνευματικὴν καθοδήγησίν του, ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ τὴν Ἰίην Ἰανουαρίου 529, ἐπὶ τοῦ αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ, ἀφοῦ ἔζησεν ἐπὶ τῆς γῆς 105 ἔτη καὶ ἐτάφη εἰς τὴν κρύπτην τοῦ σπηλαίου τῶν Μάγων, ἔνθα ὑπάρχουν καὶ οἱ τάφοι τῆς μητρός του Εὐλογίας, τῆς ἁγίας Σοφίας, μητρὸς τοῦ Σάββα τοῦ ἡγιασμένου, τῆς μητρὸς τῶν ἁγίων Ἀναργύρων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ ἁγίας Θεοδότης, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Μόσχου, συζύγου δὲ Ξενοφῶντος. Ἐπὶ τοῦ δαπέδου δὲ τοῦ σπηλαίου ὑπάρχει ὁ τάφος τῆς ἁγίας Εὐφροσύνης, ἡ ὁποία ἦλθεν ἀπὸ τὴν Μονὴν τοῦ Σωτῆρος ἐκ Ῥωσσίας, μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ της Δαβίδ, μετά τινος ἐξαδέλφης της καὶ συνοδείας μεγάλης, ἐπειδὴ κατήγετο ἀπὸ βασιλικὴν οἰκογένεια. Ἀσθενήσασα δὲ βραδύτερον ἐνῶ εὑρίσκετο εἰς τὴν Μονὴν τοῦ ἁγίου Σάββα, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τὴν 23ην Μαΐου 1783.
Κατὰ τὰς τρεῖς τελευταίας ἡμέρας τῆς ζωῆς του, ὁ Θεοδόσιος ἐδίδασκε συνεχῶς τοὺς μοναχούς. Καθὼς λέγει δὲ ὁ βιογράφος του, Θεόδωρος, Ἐπίσκοπος Πέτρας-Ἀραβίας, ὁ Ὅσιος Θεοδόσιος «συνέσει πολλῇ ἐκαλλώπιστο», ἐμελετοῦσε πάντοτε μόνον σοβαρὰς μελέτας, ἐκ τῶν ὁποίων ἤντλει τὴν πλέον εὔγεστον τροφήν. Ὅταν ἀφίχθη τὸ πρῶτον εἰς Ἱεροσόλυμα, ἐξήτασε καὶ βρῆκε τὸν ἄριστον ἐξ ὅλων τῶν μοναχῶν, ἤτοι τὸν ἅγιον Λογγῖνον, ἐγένετο σύνοικος καὶ ὁμοδίατος αὐτοῦ, «λίαν τοῖς τοῦ μακαρίου ἐκείνου γέροντος τρόποις ἀρεσθείς». Γυμνασθεὶς δὲ καθὼς ἔπρεπε πλησίον τοῦ ἁγίου Λογγίνου, ὥστε νὰ εἶναι εἰς θέσιν νὰ διακρίνῃ «τὸ καλὸν ἀπὸ τοῦ χείρονος καὶ διὰ τῆς ὑπακοῆς τὸν ἔνοικον αὐτωμιμησάμενος, ὃς ἐγένετο ὑπήκοος τῷ πατρὶ μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ».
Ἡ πνευματική του ὅμως ὁλοκλήρωσις καὶ ἀκτινοβολία ἐπραγματοποιήθη εἰς τὴν Μονήν, τὴν ὁποίαν αὐτὸς ἵδρυσεν. Ὑπὸ τοῦ ἀνωτέρω δὲ βιογράφου του, χαρακτηρίζεται ὡς ἑξῆς: «Τίς οὕτως ἐνέκρωσε τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακήν, τῇ τήξει δαπανηθέντα τοῦ σώματος; τίς μὴ θαυμάσῃ ἐκείνου τῆς ἀγρυπνίας τὸ εὔτονον, τῆς ψαλμωδίας τὸ σύντονον, τῶν δακρύων τὸ δαψιλές, καὶ ἐπίπονον, τῆς εὐχῆς τὸ καθαρὸν καὶ ἀπέριττον, τὴν δι᾿ ὅλης νυκτὸς στάσιν, τοὺς κρυφῇ κρεμαστήρας ἐκείνου ἐφ᾿ οἷς διὰ τὴν τοῦ ὕπνου χαύνωσιν ἐστηρίζετο καὶ διὰ τὸ τῶν βουβὸν ὀδυνηρόν ... τίς δ᾿ ἂν ἐκείνου τὸ τῆς διανοίας ὀξὺ καὶ ἀκέραιον οὐκ ἐκπλαγεῖν ὡσεὶ πτέρυξι περιστερᾶς ὑψούμενον ταῖς προσευχαῖς, ὡς ἐδήλου τὰ πράγματα μαρτυροῦντα τοῖς σχήμασιν, καὶ ἐν Θεῷ εὑρίσκων τὴν ποθεινὴν κατάπαυσιν, πρὸς ὂν ἐπιθυμία τοῦ ἀνδρὸς πᾶσα καὶ οὗπερ τυχεῖν ἀγωνιζόμενος παντὸς βιωτικοῦ κατεφρόνησε πράγματος, γινώσκων σαφῶς ὡς εἴ τι ἐνταῦθα καλῶς, ἐντὸς τοῦ θείου γνόφου κατὰ τὸν θεῖον Μωϋσῆν χωρήσαι δεήσοι καὶ καθαρώτατῳ κραθῆναι φωτὶ καταποθέντος τοῦ θνητοῦ ὑπὸ τῆς ζωῆς; τίς διακαρτερῶν οὕτως σαρκὸς ὑπερανέστηκεν, ὥστε μικροῦ καὶ τὴν σώματος λειτουργίαν ὑπεριδεῖν; οὐ γὰρ τοσσοῦτον τροφῆς ἐχορήγει τῇ σαρκὶ ὅσον ὄρεξις ἐζήτει, ἀλλ᾿ ὅσον μὴ διαλυθῆναι τὸν δεσμὸν τῆς φυσικῆς συζυγίας πρὸς τοῦ τῆς τοῦ συνδήσαντος εὐδοκίας ...». Ἕνεκα δὲ τῆς ἐξόχου βιοτῆς καὶ πολιτείας αὐτοῦ «πολλοὶ τῷ ζήλῳ πυρωθέντες προστρέχουσι καὶ τῆς μετ᾿ αὐτοῦ συνοικήσεως ἀντιβολοῦσι τυχεῖν καὶ ὁδηγὸν τοῦ κατὰ Θεὸν βίου γενέσθαι αὐτὸν ἰκετεύουσιν».
Εἰς τὸν Ὅσιον Θεοδόσιον ἀποδίδονται πολλὰ θαύματα. Μεταξὺ δὲ τῶν ἄλλων ἀναφέρεται καὶ τὸ ἑξῆς: Κάποτε προσῆλθον εἰς Μονὴν ἓξ ἕως ἑπτὰ νέοι μοναχοί. Τούτους προέτρεψεν ὁ Θεοδόσιος νὰ κατασκευάσουν ἕνα τάφον, τὸν ὁποιο ἀφοῦ τελείωσαν, δεικνύων εἰς αὐτοὺς λέγει: ἰδοὺ ὁ τάφος, ποῖος ἀπὸ σᾶς δέχεται νὰ τὸν ἐγκαινιάση; Κάποιος δὲ ἐξ ὅλων, ὀνόματι Βασίλειος, ὅστις ἧτο συγχρόνως Ἱερεὺς ἀλλὰ καὶ «παῖς τοῦ οἰκείου Πατρός, τὸν αὐτὸν τρόπον οὗτος τοὺς τῆς ἀρετῆς χαρακτῆρας τοῦ οἰκείου ἐνετυπώσατο διδασκάλου», ἐδέχθη νὰ γίνῃ ἐγκαινιαστὴς τοῦ τάφου. «Εὐλόγησον δέ με, ὦ, Πάτερ, κἀγὼ τοῦ τάφου ἐγκαινιαστὴς γενήσομαι». Πράγματι δὲ ὁ μακάριος ἐκεῖνος Βασίλειος «ἐν εἰρήνῃ ἐπὶ τὸ αὐτὸ κοιμηθεὶς καὶ ὑπνώσας» πρὸς τὸν τῆς δόξης ἐξεδήμησε Κύριον». Ἔκτοτε δὲ ἐπὶ τεσσαράκοντα ἡμέρας ἔβλεπε καὶ ἤκουεν αὐτόν, συμπροσευχόμενον καὶ συμψάλλοντα ὁ Ἀββᾶς Θεοδόσιος, ἐνῶ ἕτερος μοναχὸς τὸν ἤκουε μόνο ψάλλοντα, χωρὶς νὰ τὸν βλέπη. Πολλὰ καὶ ἄλλα θαυμαστὰ ἐποίησε καὶ ποιεῖ ὁ ἅγιος Θεοδόσιος, ὑπὲρ ἐκείνων οἵτινες ἐπικαλοῦνται αὐτὸν ἐν πίστει διὰ τῶν προσευχῶν των. Ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴν μνήμη τοῦ τὴν 11ην Ἰανουαρίου.
Εἰς τὴν ἡγουμενίαν διεδέχθη τὸν Θεοδόσιον ὁ Σωφρόνιος, ἕλκων τὸ γένος ἐξ Ἀρμενικοῦ, ὅστις ἐσυνέχισεν ἐπαξίως τὸ ἔργον τοῦ Θεοδοσίου. Ἐποίμανε δὲ τὴν Μονὴν ἐπὶ 14 ἔτη καὶ δύο μῆνας, καὶ μετέστη πρὸς Κύριον τὴν 21 Μαρτίου 546, ἐπὶ αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ.
Τοῦτον διεδέχθη εἰς τὴν ἡγουμενία ὁ Ῥοῦφος, καὶ αὐτὸν ὁ Στρατήγιος, διὰ τὸν ὁποῖον ἔλεγον οἱ μοναχοί, ὅτι εἶχεν ἀποκτήσει τρεῖς ἀρετάς: «τὸ νηστεύειν πολλά, τὸ ἀγρυπνεῖν πολλά, τὸ ἐργάζεσθαι πολλά».
Τὸν Στρατήγιον διεδέχθη εἰς τὴν ἡγουμενίαν ὁ Καππαδόκης Γεώργιος, καὶ αὐτὸν περὶ τὸ 600 μ.Χ. ὁ περιώνυμος Μόδεστος, ὅστις τὸ 614 ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν εἶδε τὴν ἐρήμωσιν ὑπὸ τῶν Περσῶν τῆς Συρίας καὶ Παλαιστίνης, τὴν ἐκπόρθησιν τῆς Ἱερουσαλὴμ μετὰ τῆς πυρπολήσεως τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, τὴν λεηλασίαν τῶν πλείστων Μονῶν, μετὰ τῆς σφαγῆς 90 χιλιάδων χριστιανῶν, τὴν αἰχμαλωσίαν τοῦ γέροντος Πατριάρχου Ζαχαρίου, τὴν ὕψωσιν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ τέλος ἠξιώθη νὰ ἀπολαύσῃ τῆς τιμῆς νὰ ἀνατεθῇ εἰς αὐτὸν τὸ δύσκολον ἔργον, ἀλλὰ καὶ ἡ τιμή, τῆς διαδοχῆς τοῦ Ζαχαρίου, εἰς τὸν θρόνον τοῦ Ἀδελφοθέου.
Σύγχρονος καὶ συμμοναστὴς τοῦ Σωφρονίου καὶ τοῦ Μοδέστου ὑπῆρξεν ὁ Ἰωάννης ὁ Μόσχος, ὁ γνωστὸς συγγραφέας τοῦ Λειμωναρίου, ὅστις ἀπεβίωσε βραδύτερον εἰς τὴν Ῥώμην, ἀλλὰ τὸ σκῆνος του μετεφέρθη καὶ ἐναπετέθη εἰς τὸ σπήλαιον τῶν Μάγων, ἐπειδὴ τοῦτο ἐθεωρεῖτο διὰ μὲν τὸν κηδευόμενον ὑψίστη τιμή, διὰ δὲ τὸν κηδεύοντα ἔργον ὅσιον καὶ ἱερόν.
Οἱ ἄντρες οὗτοι οἱ ἱδρυταὶ ὑπῆρξαν καὶ οἱ στυλοβάται τῆς Ἱ. Μονῆς τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου, διότι ἀφοῦ ἐξέλειψαν, ἤρχισε νὰ ἐκλείπῃ καὶ ἡ δόξα αὐτῆς, καὶ ἔκτοτε συνεχίζεται ἡ βαθμιαία κατάπτωσις καὶ παρακμή, μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ 16ου αἰῶνος ὅτε διελύθη παντελῶς, ὑποκύψασα ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν εἰς τὴν ἐπήρειαν τοῦ πανδαμάτορος χρόνου, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ εἰς τὰς ἐπιδρομάς, ἕνεκα τῶν ὁποίων μετεβλήθη εἰς σωρὸν ἐρειπίων.
Ὁ συγγραφεὺς τῆς ἱστορίας τῆς Μονῆς Ἀρχιδιάκονος π. Κλεόπας Κοικυλίδης, χαρακτηρίζεται ὡς θαῦμα τὸν ἀριθμὸν τῶν 700 περίπου μοναχῶν αὐτῆς κατὰ τοὺς ἀρχαίους χρόνους. Κατά τι δὲ ὁδοιπορικὸν τοῦ Θ´ μ.Χ. αἰῶνος, ἡ Μονὴ ἐν ἔτει 808 ὑφίστατο μὲ 70 μοναχούς. Κατὰ τὸ αὐτὸ ὁδοιπορικόν, Σαρακηνοὶ λῃσταὶ ἔκαυσαν τὴν Μονὴν καὶ ἐφόνευσαν πολλοὺς μοναχούς, οἱ δὲ λοιποὶ ἐγκατέλειψαν αὐτήν, ἕνεκα τοῦ φόβου τῶν ἀπίστων. Κατὰ τὴν ἰδίαν περίοδον ὑπέστησαν ἐπιδρομὰς καὶ λεηλασίας καὶ πολλαὶ ἄλλαι Μοναὶ τῆς Παλαιστίνης.
Ἡ Μονὴ τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου δὲν ἐβράδυνεν ὅμως νὰ ἀνεγερθῇ καὶ νὰ κατοικηθῇ ὑπὸ Μοναχῶν. Οὕτω κατὰ τὴν περίοδο τῶν Σταυροφοριῶν, 12ος-13ος αἰῶνες, ἡ Μονὴ ἤκμαζεν. Παρὰ τὴν ἀκμὴν καὶ τὸ ἔνδοξον ἱστορικὸν καὶ θρησκευτικὸν παρελθόν της, ἐν τούτοις ὑπέστη καὶ αὐτὴ τὴν ἐπίδρασιν τῶν Λατίνων, ὡς καὶ αἱ λοιπαὶ Μοναὶ τῆς Παλαιστίνης.
Ἀπὸ τοῦ 1250-1500 αἱ περὶ τῆς Μονῆς ἱστορικαὶ εἰδήσεις εἶναι σκοτειναί. Τὸ βέβαιον εἶναι μόνο ὅτι διετηρήθη, ἀλλ᾿ ἐν μεγάλῃ πτωχείᾳ, καὶ ὡς ἐκ θαύματος διεσώθη μέχρι τοῦ ἔτους 1881, οὐχὶ ὡς Μονὴ λειτουργοῦσα, ἀλλ᾿ ὡς διαλυμένη καὶ ὡς χῶρος ἀγροτικὸς εἰς χεῖρας τῶν ἐντοπίων, ὅτε ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν τὸ ἅγιον καὶ σεμνὸν τοῦ τόπου, μετὰ τοῦ ἐνδόξου παρελθόντος τῆς Μονῆς, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ ἡ ὑπὸ τῆς ἁγιοταφικῆς ἀλελφότητος ὀφειλομένη τιμὴ καὶ εὐγνωμοσύνη πρὸς αὐτὴν καὶ τοὺς ἀοιδίμους ἄνδρας τοὺς ὁποίους ἐξέθρεψε κατὰ τὸ παρελθόν, διήγειρον τὸν σεβασμὸν καὶ τὴν προσοχὴν τοῦ τότε Σχολάρχου τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Τιμίου Σταυροῦ Φωτίου Ἀλεξανδρίδη, ὅστις κατὰ μῆνα Αὔγουστον τοῦ ἔτους 1881 ἠγόρασε τὸ θεῖον ἄντρον τῶν Μάγων ἀπὸ κάποιον Σκηνίτη Γιοῦσεφ «Ἲμπν Λατίν», μετὰ τῆς περιοχῆς τῶν ἐρειπίων τῆς παλαιᾶς Μονῆς. Ἐν ἔτει δὲ 1896 τὴν Ἰίην Ἰανουαρίου, ἑορτὴν τοῦ ἁγίου Θεοδοσίου, ἐτέθησαν τὰ θεμέλια τῆς νέας Μονῆς, ὑπὸ τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Κυροῦ Γερασίμου τοῦ Α´.
Σημειωτέον ὅτι ἡ σημερινὴ Μονὴ δὲν ἱδρύθη ἀκριβῶς ἐπὶ τῶν παλαιῶν ἐρειπίων, ἐπειδὴ κατὰ συγκεκριμένας ἐνδείξεις ἡ παλαιὰ εἶχε μεγαλυτέρα ἔκτασιν.
Εἰς τὴν περίοδον τῆς σημερινῆς Μονῆς συμπεριλήφθησαν τὰ κυριώτερα μέρη τῆς ἀρχαίας, μεταξὺ τῶν ὁποίων τὸ σπήλαιον τῶν Μάγων, μετὰ τῆς ἐπ᾿ αὐτοῦ ἐρειπωμένης Ἐκκλησίας, ἑτέρα τις Ἐκκλησία, ἴσως ἀρχαιοτέρα, δεξαμεναί τινες κ.ἄ.
Κατὰ τοὺς νεωτέρους χρόνους ἡγουμένευσαν τῆς Μονῆς ταύτης πολλοὶ ἁγιοταφῖται Κληρικοί, μεταξὺ τῶν ὁποίων α) ἀπὸ τοῦ ἔτους 1900-1950 ὁ ἐκ Κρήτης μοναχὸς Λεόντιος, ὁ ὁποῖος ἀνήγειρε τὸ σημερινὸν καθολικὸν τῆς Μονῆς, ἀνεκάλυψε καὶ ἀνεκαίνισε τὸ Σπήλαιον τῶν τριῶν Μάγων, ἠγόρασε πέριξ τῆς Μονῆς ἔκτασιν περίπου 400 στρεμμάτων, καὶ γενικῶς ἠνάλωσε τὴν ζωὴν τοῦ ὑπὲρ τῆς Μονῆς ταύτης.
Μετὰ τὸν μοναχὸν Λεόντιον ἡγουμένευσεν ὁ Μαδάβων Βαρθολομαῖος, ἀπὸ τοῦ 1951-1976. Πρέπει νὰ ἀναφερθῇ καὶ τοῦτο, ὅτι κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς ἡγουμενίας τοῦ Μαδάβων Βαρθολομαίου, ἡγουμένευσαν προσωρινῶς οἱ ἑξῆς, ἤτοι: α) ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ὑάκινθος, ἐκ Σάμου, ἀπὸ 1.12.1964 ἕως 1.8.1967. β) ὁ Ἀρχιμανδρίτης Φιλούμενος ἐκ Κύπρου, ἀπὸ 12.8.1967 ἕως 18.8.1970 καὶ γ) ὁ πρωτοσύγκελλος Φίλιππος, ἀπὸ 18.8.1970 ἕως 16.6.1972. Ἔκτοτε καὶ πάλιν παρέμεινεν ἡγούμενος ὁ Μαδάβων Βαρθολομαῖος μέχρι τὸν μῆνα Αὔγουστον 1976, ὅτε ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ, καὶ τοῦ ὁποίου ὁ τάφος βρίσκεται πλησίον τοῦ Καθολικοῦ.
Ὁ σημερινὸς ἡγούμενος τῆς Ἱ.Μ. τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου, ὁ Ἀρχιμανδρίτης π. Ἱεροθέος Σηφάκης, γόνος τῆς Κρητικῆς Ἐκκλησίας, διακρίνεται ὄχι μόνο διὰ τὴν εὐσέβειαν καὶ εὐγένειαν αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸν μεγάλον ζῆλον ὑπὲρ τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων τῆς Παλαιστίνης, διὰ τὴν ἀνδρείαν καὶ τὴν θερμὴν ἀγάπην του πρὸς τὴν Ἑλλάδα, πέραν δὲ τούτων διὰ τὸν σεβασμὸν τὸν ὁποῖον τρέφει ἐκ χαρακτῆρος πρὸς τὸν Μακαριώτατον Πατριάρχην Ἱεροσολύμων κ. Θεόφιλον τὸν Γ´ καὶ τὴν λοιπὴν Σεβασμίαν Ἱεραρχίαν τῆς ἁγιοταφικῆς Ἀδελφότητος, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ἀγάπην καὶ ἐκτίμησιν μεθ᾿ ὧν περιβάλλει τοὺς ἐντοπίους κατοίκους τῆς Παλαιστίνης. Γνωρίζει καλῶς τὴν Ἀραβικὴν γλῶσσαν, εἶναι πλήρως προσηρμοσμένος πρὸς τὰς συνθήκας διαβιώσεως τῆς Παλαιστίνης, μὲ ἀποτέλεσμα εἰς ὅσας ἱερὰς Μονὰς ἔχει ὑπηρετήσει μέχρι σήμερον, ἐπέδειξεν ἀξιοθαύμαστον δραστηριότητα, γεγονὸς ὅπερ τιμᾷ αὐτὸν καὶ τὴν ἁγιοταφικὴν Ἀδελφότητα μεγάλως· διὸ καὶ ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, τῇ εἰσηγήσει τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου κ.κ. Βενεδείκτου, ἐξελέξατο καὶ ἐδιώρισεν αὐτὸν ὁμοφώνως ἡγούμενον «ἐπὶ ζωῆς» τῆς Μονῆς τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου, τεκμήριον ὅπερ ἀποδεικνύει τὴν μεγάλην ἐμπιστοσύνην τοῦ Πατριαρχείου πρὸς αὐτὸν ἀλλὰ καὶ τὴν φλογερὰν ἐπιθυμίαν τοῦ ἰδίου, ἀνταποκρινόμενος εἰς τὴν προσγενομένην εἰς αὐτὸν τιμὴν νὰ συγκαταλέγεται εἰς τὸν κατάλογον τῶν Ἡγουμένων μιᾶς τοιαύτης ἱστορικῆς Μονῆς, νὰ διαθέσῃ ἑαυτὸν πρὸς ἀποκατάστασιν αὐτῆς εἰς τὴν παλαιὰν αἴγλην της καὶ νὰ τὴν παραδώσει εἰς τὴν ἁγιοταφικὴν Ἀδελφότηταν ἑτοίμη ἀπὸ κτιριακῆς πλευράς, διὰ νὰ καταστῇ καὶ πάλιν εἷς νέος πνευματικὸς Φάρος τῆς Ὀρθοδοξίας, ὡς καὶ κατὰ τὸ παρελθόν, εἰς τὴν περιοχὴν τῆς Παλαιστίνης.
Πηγαὶ καὶ βοηθήματα
1. Π.Δ. καὶ Κ. Δ.2. Ἡ «Ἱστορία τῶν Ἱεροσολύμων», ἔκδοσις Β´. Ἀθῆναι, 1970, Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος
3. «Ἡ κατὰ τὴν ἔρημον τῆς ἁγίας τοῦ Θεοῦ ἡμῶν πόλεως Λαύρα Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου» ὑπὸ Κλεόπα Μ. Κοικυλίδου, Ἀρχιδιακόνου καὶ Βιβλιοθηκαρίου τοῦ Ἱεροῦ Κοινοῦ τοῦ Παναγίου Τάφου, Ἱερουσαλήμ, 1901.
Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου
Greek Orthodox Monastery of Saint Theodosios the Coenobiarch
Ἡγούμενος: Ἀρχιμανδρίτης Ἱερόθεος Σηφάκης
Tel. 00972/2/2761233 - P.O. Box 183 Bethlehem, Israel
Greek Orthodox Monastery of Saint Theodosios the Coenobiarch
Ἡγούμενος: Ἀρχιμανδρίτης Ἱερόθεος Σηφάκης
Tel. 00972/2/2761233 - P.O. Box 183 Bethlehem, Israel
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου