Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΥΜΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

«Σων εφυμνίων κόρος ου προσγίγνεται πιστοίς τοις ευαγέσι, κόρη πάνσεμνε, τον πόθον πόθος άλλος διαδέχεται , προς αίνεσίν σου μητερ ..»( Άγιος Νεκτάριος  )          

            «Ω γλυκυτάτη και πραγμα και όνομα Μαριάμ, τι πόθος είναι τουτο, όπου αισθάνομαι εις τον εαυτόν μου; Εγώ δεν ημπορώ να χορτάσω τους επαίνους των μεγαλείων σου. Όσον γαρ περισσότερον τα επαινω, τόσον περισσότερον τα ορέγομαι, και ο πόθος μου επ’ άπειρον προβαίνει, και η επιθυμία μου ακόρεστος γίνεται·΄διό και πάλιν επιθυμω να τα επαινέσω».

( Άγιος  Νικόδημος)

          Ο Άγιος Νεκτάριος υπήρξεν κατ’ εξοχήν «Θεοτοκόφιλος», όπως άλλωστε όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, με κορυφαίον τον ιερόν Νικόδημον. Η μνήμη και μόνον της Θεοτόκου κινεί τον νουν και την ψυχήν του Αγίου μας εις υμνωδίαν , εις χαράν και ευχαριστίαν. Και η μυστική αυτή χαρά και ευγνωμοσύνη γίνεται άσμα καινόν και δοξολογία ακατάπαυστος. Εις τους χιλιάδας ύμνους του προς την ευλογημένην Θεοτόκον διακρίνει κανείς καθαρά τους παφλασμούς της αγάπης και του θείου έρωτος προς την πάμφωτον δόξαν και την υπέρ νουν αγαθότητα της Κυρίας των Αγγέλων. Και επειδή η Παναγία είναι αχωρίστως συνδεδεμένη με τον Χριστόν , οι ύμνοι και αι ευχαριστήριοι ωδαί και αι δοξολογίαι του Αγίου μας απευθύνονται και εις τον Χριστόν και εις την Παναγίαν κοινώς και αχωρίστως.

Ο ποιητικός λόγος του  Άγιου  γίνεται τραγούδι, γίνεται αίνος και δοξολογία εις τας χάριτας της Θεοτόκου. Το κέντρον των στοχασμών και των ηγιασμένων συναισθημάτων του είναι η «μετά Θεόν Θεός », η μήτηρ του Κυρίου, και με την χάριν του Αγίου Πνεύματος αναπηδούν από τα βάθη της ηγιασμένης υπάρξεώς του συναισθήματα χαράς, ευχαριστίας, , αγάπης και λατρείας προς το πρόσωπον της Θεοτόκου.

          Εδώ ισχύει διά τον άγιον Νεκτάριον ό,τι και με τον ιερόν Δαμασκηνόν, όταν εις εγκωμιαστικόν λόγον εις την Θεομήτορα λέγει :

« ..Γλυκόπιοτο είναι το κρασί και θρεπτικό το ψωμί· το πρώτο ευφραίνει την καρδιά του ανθρώπου, και το άλλο την στεριώνει. Αλλά τι μπορεί να’ ναι πιο γλυκό από την Μητέρα του Θεού; Αυτή αιχμαλώτισε την σκέψη μου και έδεσε την γλώσσα μου. Αυτήν έχω συνέχεια μπροστά μου , στον ξύπνιο και στα όνειρά μου…»

          Ο  Άγιος γνωρίζει ότι «πάντα γαρ αυτή θεσμόν εγκωμίων υπέρκειται», αφού « φρικτόν και άρρητον όντως μυστήριον » όλα όσα συνδέονται με την Θεομήτορα. Διά τούτο εις τους ύμνους Του ζητεί την θείαν ενίσχυσιν, τον φωτισμόν του Αγίου Πνεύματος και την συγκατάβασιν της πανυμνήτου και παναχράντου Κόρης .

          Εις τα ποιητικά κείμενα του  Άγιου εκφράζεται όλος ο θείος έρως δια τον Χριστόν και την Θεόνυμφον  Μαρίαν, έρως- καρπός πνευματικός του αγίου Πνεύματος.«Νοερός, εγκάρδιος,  ειρηνικός , άνθος γνώσεως της υπερσεραφιμικής καθαρότητος και αγαθότητός της, ακτινοβολία απείρου ευγνωμοσύνης διά την αποφασιστικήν συμβολήν της εις την αιωνίαν σωτηρίαν. Και διά την δυνατότητα θεώσεως των ανθρώπων.  Έρως που έτρωσε τας καρδίας των Αγίων, και αι ψυχαί τους εφλέγοντο αδιαλείπτως δια τον Θεόν και την Θεοτόκον. Δι’ αυτό και συνεχώς υμνούσαν, και η καρδία τους ανέδιδε το άρωμα της λατρείας της “εις οσμήν ευωδίας πνευματικής” ».

          Ακριβώς αυτό συμβαίνει με τον  Άγιο  μας , « του οποίου ο θείος έρως  προς τον Θεόν και την Υπεραγίαν Θεοτόκον προσελάμβανε υμνητικήν μορφήν, όπως τεκμηριώνουν τά πλήθη των υμνολογικών στίχων του και το μικρόν  Θεοτοκάριόν του.  Αδιάλειπτος ήταν η «λατρεία» του προς την Παναγίαν και η καρδία του, η ενεργουμένη από την Θείαν χάριν , αποτελούσε ανεξάντλητον πηγήν θεολογικών εννοιών και ερωτικών εμπειριών . Οι ύμνοι θείων ερώτων και τα μελητήματά του , περί αγάπης και θείου έρωτος αποτελούν κλασικά κείμενα της ορθοδόξου γραμματείας, όπου καταφαίνεται η ποιότης, τα χαρακτηριστικά , η γεύσις του γνησίου , του αγιοπνευματικού θείου έρωτος , του πατερικού , του φιλοκαλικού, που φώλιαζε εις τας καρδίας των Αγίων και τους ενέπνεε τας αγγελικάς υμνωδίας, τα αθάνατα ερωτικά ποιήματα και τα συγκλονιστικά κείμενα αυτομεμψίας, ταπεινώσεως, δακρύων  και χαροποιού πένθους».

          Η ενέργεια του θείου έρωτος και τα κύματα της θείας χάριτος εις την ηγιασμένην καρδίαν του αγίου Νεκταρίου, κατηυθύνοντο προς την τρισήλιον Θεότητα,  τον σεσαρκωμένον Λόγον Ιησούν Χριστόν , εξαιρέτως όμως και ειδικώς, εις ποιητικά μέτρα , προς την «Μαρίαν αειπάρθενον κόσμου παντός Κυρίαν» , «προς αίνεσιν και ανύμνησιν  της Γοργοεπηκόου και ταχείας εις αντίληψιν , βοήθειαν και προστασίαν των επικαλουμένων αυτήν , και προς  έκφρασιν της Απείρου προς Αυτήν ευγνωμοσύνης μου δια τας πολλάς προς εμέ Αυτής ευεργεσίας , ας παραπηύλαυσα», όπως σημειώνει εις τον πρόλογον του «Θεοτοκαρίου» του.

           Πέραν των πολυπληθών ύμνων και ωδών προς την Πανακήρατον και Παντευλόγητον Θεοτόκον τα οποία συνέθεσε ο Άγιος, « όπως παράσχη τοις αγαπώσι και τιμώσι την Μητέρα του Κυρίου, εγκόλπιόν τι εν ω να ευρίσκωσι διατετυπωμένα τα εαυτών συναισθήματα και ικανοποιώσιν αυτά , άδοντες και υμνούντες την Υπεραγίαν Θεοτόκον , την μητέρα του Θεού ημων», συνέγραψε και μικράν πραγματείαν υπό τον τίτλον «Μελέτη περί της Μητρός του Κυρίου, της Υπεραγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας». Εις αυτήν διαπραγματεύεται περί της αειπαρθενίας της Θεοτόκου, περί  του σεβασμού των πιστών προς την Υπεραγίαν  Δέσποιναν Θεοτόκον και αειπάρθενον Μαρίαν καθώς  και περί των αγίων αυτής εικόνων και περί των ιερών Ναών των τιμωμένων επ ονόματι αυτής, ενώ εις το τρίτον κεφάλαιον ομιλεί περί της προσωνυμίας «Θεοτόκος».

          Πρόκειται περί ευσυνόπτου αλλ’ ακριβούς εξετάσεως της εκθέσεως της πίστεως των Ορθοδόξων περί της Υπεραγίας Θεοτόκου , έναντι των αιρετικών κακοδοξιών συγχρόνων και παλαιών .

       Ας παρακαλέσωμεν την Υπεραγίαν Θεοτόκον να σκέπη και να φρουρή ,το γένος των Ορθοδόξων. Ας τρέχωμεν εις την χάριν της , εις τας θαυματουργάς εικόνας της και αυτήν να κάμωμεν καθημερινόν εντρύφημα και μελέτην μας , προσευχήν και αναπνοήν μας.

Και κλείεται η άτεχνος αυτή αναφορά εις την Θεοτοκοφιλίαν του αγίου Νεκταρίου, με τους λόγους του οσίου  Σιλουανού του Αγιορείτου διά την Δέσποιναν του κόσμου:

«Αξιοθαύμαστον και ακατάληπτον πράγμα . Ζη εις τους ουρανούς και αδιαλείπτως θεωρεί την δόξαν του Θεού, αλλά δεν λησμονεί και ημάς τους πένητας , και διά της ευσπλαγχνίας της περιβάλλει όλην την γην και όλους τους λαούς. Και αυτήν την Άχραντον Μητέρα Αυτού ο Κύριος έδωκεν εις ημάς. Αύτη είναι η χαρά και η ελπίς  ημών.  Αύτη είναι η κατά πνεύμα μήτηρ ημών και είναι πλησίον εις ημάς κατά φύσιν ως άνθρωπος , και κάθε χριστιανική ψυχή έλκεται προς Αυτήν εν αγάπη».

      Είθε και σε μας να ανάψη αυτός ο θείος πόθος να υμνώμεν την Θεοτόκον, και μετά του αγίου Νεκταρίου ας παρακαλέσωμεν.

 

« Χάρισαί μοι, πανάχραντε, την ηθικήν ανδρείαν

Το θάρρος , την ευστάθειαν , δος μοι την καρτερίαν.

Δος μοι την αυταπάρνησιν , την αφιλαργυρίαν,

Ζήλον μετ’ επιγνώσεως και αμνησικακίαν.

Δος πίστιν ζώσαν, ενεργόν, θερμήν, αγνήν, αγίαν,

Ελπίδα αδιάσειστον , βεβαίαν και οσίαν » .