ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ:

Ο Άγιος Ανδρέας τιμάται στις 30 Νοεμβρίου από την Εκκλησία μας. Στις 30 Νοεμβρίου γιορτάζει ο Πρωτόκλητος Απόστολος Ανδρέας, αδελφός του Πέτρου, που μαρτύρησε στην Πάτρα, της οποίας είναι και πολιούχος. Πρόκειται για ένα δημοφιλή άγιο του χειμώνα, του οποίου η γιορτή συμπίπτει με την τελευταία μέρα του φθινοπώρου. Η λαϊκή λατρεία του Αγίου Ανδρέα περιλαμβάνει δοξασίες, φόβους, ελπίδες και αντιλήψεις, έθιμα και συνήθειες, με μαγικό, δεισιδαίμονα χαρακτήρα. Παράγοντες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της λατρείας ήταν οι εξής

1) Το όνομα του Αγίου και μάλιστα παρετυμολογημένο.

2) Τα αναφερόμενα στα αγιολογικά κείμενα, αλλά και στην υμνογραφία του, που ο λαός άκουγε στην Εκκλησία.

3) Η ημερολογιακή θέση της γιορτής του. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο χρόνος στη λαϊκή αντίληψη δεν είναι μία έννοια αφηρημένη και μαθηματική, αλλά ταυτίζεται με το περιεχόμενο και την εμπειρία του. Εξ ου και ο Νοέμβρης λέγεται Σποριάτης, επειδή τότε σπέρνουν.

4) Διάφορα τυχαία ιστορικά γεγονότα, όπως π.χ. η απελευθέρωση της πόλης του Ναυπλίου από τους Τούρκους στις 30 Νοεμβρίου του 1822. Γι’ αυτό ο Άγιος Ανδρέας θεωρείται πολιούχος και του Ναυπλίου.

Οι χωρικοί του βουνού και του κάμπου φοβούνται τον μήνα Νοέμβριο, γι’ αυτό και του δίνουν το όνομα του Αγίου Ανδρέα. Ο λαός στην Πελοπόννησο και την Ήπειρο ονόμασε τον μήνα Νοέμβριο «Αϊντριά».

ΤΩΡΑ: Εικόνα της Παναγίας από το Άγιο Όρος στην Εκκλησία της Ρουμανίας

Στην Κοζάνη, την Θεσσαλία, την Θράκη και τη Σινώπη του Πόντου, ο Νοέμβριος ονομάζεται «Αντριάς». Στον ελληνικό παραδοσιακό πολιτισμό συνηθίζεται οι μήνες να ονοματίζονται και από έναν άγιο, όπως για παράδειγμα ο Οκτώβρης λέγεται και «Αϊδημητριάτης».

Η εκκλησία έχει θεσπίσει την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ανδρέα ως αργία, την οποία τηρούσαν, με ευλάβεια και φόβο, οι γεωργικοί πληθυσμοί της αγροτικής Ελλάδος, που πίστευαν ότι ο Πρωτόκλητος «αντριεύει», δηλαδή μεγαλώνει τα σπαρτά.

Στη Ρούμελη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα, θεωρούσαν τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα γεωργική και τα έθιμα της ημέρας ήταν ακραιφνώς γεωργικά.

Για να μεγαλώσουν τα σπαρτά και να αυξηθεί η καρποφορία και η σοδειά τους, οι γεωργοί την ημέρα της γιορτής του αγίου έβραζαν σιτάρι στο οποίο πρόσθεταν ζάχαρη, σταφίδες, καρύδια και τα πήγαιναν στην εκκλησία να ευλογηθούν.

Άγιος Στέφανος Ομολογητής – 28 Νοεμβρίου γιορτή: Τα φριχτά μαρτύρια και η ακλόνητη πίστη

Κατόπιν, τα έφερναν στο σπίτι, όπου τα έτρωγαν τα μέλη της οικογένειας ή τα μοίραζαν σε γείτονες και φίλους.

Ανήμερα της γιορτής έβραζαν πολυσπόρια στην Ήπειρο, την Ακαρνανία, την Θεσσαλία και την Θράκη. Στις περιοχές αυτές έβραζαν σιτάρι στο οποίο πρόσθεταν ζάχαρη, σταφίδες και ξηρούς καρπούς, πανηγυρικά κόλλυβα, που τα μοίραζαν στον κόσμο.

Τα έθιμα αυτά δείχνουν μαγικό-παραγωγικές ενέργειες της εποχής, που τελειώνει η σπορά και αναμένεται η βλάστηση.

Στη Νιγρίτα Σερρών πίστευαν ότι την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ανδρέα αντριεύουν (φυτρώνουν) τα σπαρτά. Γι’ αυτό έβραζαν πολυσπόρια.

Στην Κονιατσή, σημερινό Ευαγγελισμό, Ελασσόνας το βρασμένο σιτάρι μετά την ευλογία του στην εκκλησία, το μοίραζαν στα σπίτια για τις ψυχές των νεκρών.

Συνηθέστερη προσφορά για τους ίδιους σκοπούς ήταν τα λεγόμενα πολυσπόρια, σπορίδια, μπόλια, μπουσμπουρέλια, πολυκούκια, μπόμπολα ή σιταρομαγειριά.

Τα πολυσπόρια είναι βρασμένα δημητριακά ανακατεμένα με όσπρια, μία πανσπερμία από σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, κουκιά, ρεβίθια, φασόλια και φακές.

Την παραμονή της γιορτής τα πήγαιναν στην εκκλησία για να ευλογηθούν. Κατόπιν τα έτρωγαν και μερικά τα μοίραζαν.

Στη Δαμασκηνιά Κοζάνης, παλιό Βεδυλούστιον, το πρωί εκκλησιάζονται. Το βράδυ σε κάθε αγροτόσπιτο, η νοικοκυρά έφτιαχνε λαλαγγίτες. Από το ζυμάρι τους σταύρωναν το αμπάρι στο κατώγι του σπιτιού για να υπάρχει πάντοτε επάρκεια αγαθών.

Παράλληλα με τις λαλαγγίτες, έβραζαν σε μία γωνιά του τζακιού πολυσπόρια, μέσα σ’ ένα τσουκάλι.

Η πιο ηλικιωμένη γυναίκα του σπιτιού έπαιρνε ένα πιάτο με βρασμένα πολυσπόρια και έβγαινε στην αυλή, όπου έριχνε απ’ αυτά με το χέρι της τρεις φορές –όσα και τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος– προς τον ουρανό, λέγοντας: «Τόσο ψηλά να γίνουν τα γεννήματα». Ύστερα έτρωγαν τα πολυσπόρια, ανταλλάσσοντας ευχές μεταξύ τους.

Τις λαλαγγίτες τις έφτιαχναν για να αντριωθούν πρωτίστως οι άντρες και τα άλλα μέλη της οικογένειας. Την επόμενη ημέρα, που είναι πρωτομηνιά, ξυπνούσαν νωρίς και έδιναν και στα ζώα του σπιτιού λαλαγγίτες για να αντριωθούν και αυτά.

Στα Άγραφα πήγαιναν άβραστα τα πολυσπόρια στην εκκλησία, όπου τα τοποθετούσαν μπροστά στην Ωραία Πύλη για να τα ευλογήσει ο ιερέας.

Στη Λυκόρραχη Κόνιτσας, παλιό Λούψικο, έριχναν πολυσπόρια στους κήπους για την καλή παραγωγή. Στην Αιανή Κοζάνης, το βρασμένο σιτάρι το πετούσε μετά τη λειτουργία ο παπάς στα κεραμίδια.

Στο Επταχώρι, παλιότερα Βουρβουτσικό, Καστοριάς έβραζαν σπορίδια, για να γίνουν τα «μπερεκέτια». Πριν βγάλουν τα σπορίδια από τη φωτιά, πετούσαν τρεις κουταλιές απ’ αυτά πάνω στο σπίτι για να αντριωθούν τα σπαρτά.

Στον Τύρναβο οι γεωργοί άναβαν το βράδυ της παραμονής της γιορτής, στην αυλή του σπιτιού ή στον αχερώνα, ανάμεσα στα αγροτικά τους εργαλεία, το αλέτρι και τα άλλα, μία ψηλή λαμπάδα στην χάρη του Αγίου Ανδρέα και εύχονταν να αντριώσουν τα σπαρτά και να γίνουν τόσο ψηλά, όσο η λαμπάδα.

Στη Μαγούλα Ελασσόνας οι οικογένειες των γεωργών έβραζαν την «παχίδα», δηλαδή κοπανισμένο σιτάρι. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος πετούσαν πολυσπόρια στα χωράφια τους, για να έχουν καλή σοδειά.

Στα Φάρασα της Καππαδοκίας έκαναν κουρμπάνι (αιματηρή θυσία), σφάζοντας κοκορόπουλα στη μνήμη του Αγίου Ανδρέα, του Ε Ντρε, όπως τον έλεγαν, σ’ ένα ερειπωμένο ναΰδριο που βρισκόταν έξω από το χωριό.

Χαρακτήρα αναλογικής μαγείας έχει η συνήθεια της γηραιότερης γυναίκας του σπιτιού, που πετούσε προς τον ουρανό τρεις κουταλιές πολυσπόρια, ευχόμενη να γίνουν τόσο ψηλά τα γεννήματα, αλλά και η πεποίθηση ότι το βρασμένο σιτάρι, του οποίου ο όγκος αυξάνεται με το βράσιμο, θα βοηθήσει τα σπαρτά να ξεφυτρώσουν γρήγορα μέσα από τη γη.

Τα πολυσπόρια της γιορτής του Αγίου Ανδρέα δεν είναι και τα μοναδικά του Σπορτιάτη μήνα, δηλαδή του Νοεμβρίου.

Προηγούνται τα πολυσπόρια των Εισοδίων της Θεοτόκου, όπου της πήγαιναν στην εκκλησία εκλεκτό βρασμένο σιτάρι, ανακατεμένο με ροδόκλωνα, σταφίδες και αμύγδαλα.

Ο παπάς τα ευλογούσε και οι πιστοί τα έτρωγαν με ευφροσύνη.

Μαγείρευαν όμως και στα σπίτια τους τα πολυσπόρια της Παναγίας, βράζοντας μέσα σ’ ένα τσουκάλι δημητριακούς σπόρους ανακατεμένους με όσπρια. Τα πολυσπόρια της Παναγίας, όσο και αυτά του Αγίου Ανδρέα, δεν είναι άσχετα με τα Πυανέψια ή τους Χύτρους της αρχαιότητας.

Τα Πυανέψια ήταν γιορτή αφιερωμένη στον Απόλλωνα, κατά τη διάρκεια της οποίας πρόσφεραν στο θεό τους πρώτους καρπούς της σοδειάς (τις απαρχές των καρπών).

Η ονομασία της γιορτής προέρχεται από την λέξη πύαμος (= κύαμος, κουκί) και το ρήμα ἕψω, που σημαίνει βράζω, μαγειρεύω.

Κατά τα Πυανέψια έβραζαν σπόρους κάθε είδους.

Πανσπερμία ετοίμαζαν και κατά τους λεγόμενους «Χύτρους», τρίτη ημέρα των Ανθεστηρίων, γιορτή αφιερωμένη στον ψυχοπομπό Ερμή και τους νεκρούς.

Κάθε σπίτι την ημέρα αυτή μαγείρευε μέσα σε χύτρες διάφορους σπόρους.

Κανένας ζωντανός δεν έτρωγε από το φαγητό αυτό που προοριζόταν για τον Ερμή και τους νεκρούς, των οποίων οι ψυχές πίστευαν ότι την ημέρα αυτή ανέβαιναν στον επάνω κόσμο.

Ο λαϊκός άνθρωπος θεωρούσε τη στέγη έδρα δαιμόνων, δυσμενών ή ευμενών, αλλά οπωσδήποτε επικίνδυνων για τους ενοίκους του σπιτιού. Στη στέγη σύχναζαν και οι Καλικάντζαροι του Δωδεκαημέρου.

Η ρίψη πολυσπορίων πάνω στη στέγη είναι ενέργεια εξευμενισμού των δαιμόνων που βρίσκονται εκεί. Τη λαϊκή πεποίθηση για την ύπαρξη δαιμόνων πάνω στη στέγη επιβεβαιώνουν και μερικά από τα έθιμα του γάμου. Αναλυτικότερα:

Στην Αρτοτίνα της ορεινής Δωρίδας, η νύφη πετούσε πάνω στα κεραμίδια της στέγης καρφί, για να αποτρέψει τη βλαβερή επίδραση των δαιμόνων.

Στα Βούρβουρα Κυνουρίας, ο γαμπρός αναποδογύριζε τα κεραμίδια της στέγης του σπιτιού της νύφης, τσακίζοντας μάλιστα και μερικά από αυτά.

Στο Βουρνικά της Λευκάδας, η νύφη εξευμένιζε τους δαίμονες της στέγης ρίχνοντας πάνω στα κεραμίδια αμύγδαλα, παξιμάδια και κουφέτα. Στους Μπαουσιούς Ιωαννίνων, η νύφη πετούσε πάνω στη στέγη ένα ποτήρι γεμάτο με μέλι ή κρασί.

Στην Κύπρο, ο Άγιος Ανδρέας, ο «Αϊ-Ντρικάς», όπως τον λένε, θεωρείται ιατρός τυφλών, κωφών, παραλύτων και επιληπτικών. Στο μοναστήρι του, που βρίσκεται στην Καρπασίτικη ανατολική πλευρά του νησιού, συνέρεε μέχρι το μοιραίο 1974 πλήθος προσκυνητών, υγιών και ασθενών.

Πολλοί Κύπριοι πήγαιναν εκεί τα παιδιά τους για να τα βαπτίσουν και να τους δώσουν το όνομα Άντρος και Αντρούλα, δηλαδή Ανδρέας και Ανδριάνα.
Σύμφωνα με μια παράδοση που προέρχεται από τη Χίο, ο Άγιος Ανδρέας, μαζί με τον Άγιο Χαράλαμπο, θεωρείται και διώκτης της πανούκλας.

Τριγυρνούσε -λένε- τις νύκτες μέσα στο χωριό Χαλκειό, για να προστατεύσει τους κατοίκους του από το μαύρο θάνατο.

Τα παλιότερα χρόνια την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ανδρέα έφτιαχναν παντού τηγανίτες με μέλι. Πίστευαν μάλιστα ότι ο Άγιος Ανδρέας τρυπούσε το τηγάνι όποιας νοικοκυράς ξεχνούσε το έθιμο.

Γι’ αυτό τον έλεγαν Τρυποτηγανά ή Τρυποτηγανίτη. Στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως πρόσφεραν στους πιστούς, μετά τη λειτουργία, λουκουμάδες με μέλι.

Ο Γάλλος περιηγητής Guillaumme Joseph Grelot, που ταξίδεψε στον ελλαδικό χώρο το 1670, μάς πληροφορεί ότι την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ανδρέα οι γυναίκες έφτιαχναν πάντοτε τηγανίτες.

Η μαντική πηγή της θεάς Δήμητρας γεμίζει σήμερα με καθαρό νερό το πηγάδι του Αγίου Ανδρέα, που βρίσκεται δίπλα στη λιτή βασιλική του Λύσανδρου Καυταντζόγλου, τον «Παλιό Άγιο Ανδρέα» (1836) στη δυτική παραλία της Πάτρας.

Στις 30 Νοεμβρίου στην Πάτρα, μετά τη λειτουργία, τα νεαρά και ερωτευμένα ζευγάρια πήγαιναν στο πηγάδι του Αγίου Ανδρέα και έπιναν με τις χούφτες τους νερό, για να εξασφαλίσουν την ευημερία τους.

Παλιότερα, την παραμονή της γιορτής του Αγίου Ανδρέα στην περιοχή των Πατρών, έφτιαχναν λαχανόπιτες, που τις έστελναν στην εκκλησία για να μοιραστούν στους φτωχούς. Πρόκειται για έθιμο εξευμενιστικό και νεκρολατρικό.

Την ίδια εποχή, αρχές δηλαδή του χειμώνα, οι αγρότες των ευρωπαϊκών χωρών έφτιαχναν crèpes από σιτάρι, για να μην τρώει το σκουλήκι τα φυτεύματα. Πρόκειται για ενέργεια εξευμενισμού των κακών πνευμάτων.

Μία άλλη παράδοση από την Πάτρα αναφέρει ότι στο κενοτάφιο του Αγίου έβρισκαν φύκια. Αυτό συνέβαινε επειδή ο Άγιος, που ήταν ψαράς, σε κάθε μεγάλη τρικυμία βοηθούσε τα ψαροκάικα που κινδύνευαν.

Σε τόπους που βρίσκονταν κοντά στη θάλασσα, δίπλα στους μεγάλους θαλάσσιους δρόμους επικοινωνίας και στα μικρονήσια, ο Άγιος Ανδρέας θεωρείται προστάτης των ψαράδων και των πληρωμάτων μικρών πλοίων.

Η αντίληψη αυτή επικρατούσε στην Κίμωλο, τους Παξούς, την Ιθάκη, την Αστυπάλαια, την Κύπρο και τις ακτές της Προποντίδος.

Η σύνδεση του ονόματος του Αγίου Ανδρέα με τη λέξη «άνδρας» ερμηνεύει τις ονειρομαντείες περί γάμου που γίνονταν την ημέρα της γιορτής του.

Στη Σκύρο του «Αϊ-Αντριός» ανήμερα, τα νεαρά κορίτσια νήστευαν για να ονειρευτούν το βράδυ τον μελλοντικό τους σύζυγο.

Στο χωριό Χαλκειό της Χίου, τα κορίτσια άναβαν τα καντήλια στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, παρακαλώντας τον να τα καλοπαντρέψει.

Πολλοί Άγιοι είναι τιμωροί, επιβάλλουν τιμωρίες στους ανθρώπους που δεν τηρούν τις αργίες και τα έθιμα ή είναι ασεβείς.

Άγιοι τιμωροί είναι συνήθως αυτοί, όπως ο Άγιος Ανδρέας, των οποίων η γιορτή συμπίπτει με κρίσιμες ημέρες για τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Από τον Χρονογράφο του Δωροθέου, ένα δημώδες κείμενο του 1570, πληροφορούμαστε ότι σε ναό που βρισκόταν σε κάποιο κυκλαδίτικο νησί, ασεβής ιερέας έβγαλε με λόγχη το δεξί μάτι από την εικόνα του Αγίου Ανδρέα.

Την ίδια στιγμή και με τρόπο θαυμαστό, βγήκε το δεξί μάτι του παπά, που κόλλησε πάνω στο βγαλμένο της εικόνας.

Η ημερολογιακή θέση της γιορτής του Αγίου Ανδρέα, στο τέλος του φθινοπώρου, σηματοδοτεί την έναρξη του χειμώνα. Του Αγίου Ανδρέα, όπως λέει ο λαός, «αντριεύει» το κρύο, ο βοριάς και ο χειμώνας, πέφτουν τα πρώτα χιόνια στα βουνά και κρυώνουν ακόμη και τα άχυρα.

Οι αγροτικές δουλειές λιγοστεύουν, η διάρκεια της ημέρας μικραίνει και οι άνθρωποι συγκεντρώνονται νωρίς στα σπίτια τους ή σε σπίτια συγγενών και φίλων κάνοντας νυχτέρια, αποσπερίδες ή βεγγέρες δίπλα στο τζάκι. Χαρακτηριστικό είναι λαϊκό στιχούργημα από την Μήλο:

– Άγιε Ανδρέα πώς περνάς;

Το χειμώνα πού θα πας;

– Στο κονάκι μου θα κάτσω
και την παραστιά θ’ ανάψω
και κρασί θα σας κεράσω!

Στη Μεσαρά της Κρήτης στις 30 Νοεμβρίου, έστρωναν στα σπίτια τα χειμωνιάτικα χαλιά και έβγαζαν από τις κασέλες τις μπατανίες, τα βαριά μάλλινα κλινοσκεπάσματα.

Συνοψίζοντας τα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, φαίνεται ότι ο ελληνικός λαός θεωρούσε τον Άγιο Ανδρέα προστάτη των γεωργών και των σπαρτών, ιατρό τυφλών, κωφών, παραλύτων, επιληπτικών, διώκτη της πανούκλας.

Προστάτη, επίσης, των ψαράδων, των πληρωμάτων μικρών πλοίων, των ερωτευμένων ζευγαριών και των κοριτσιών, που τα βοηθούσε να ονειρευτούν τον μελλοντικό τους σύζυγο.

Τελειώνοντας επισημαίνουμε ότι η γνώση και η μελέτη των εθίμων, που διατηρούνται και ασκούνται κυρίως από τις γυναίκες, μάς βοηθάει να κατανοήσουμε τον απλό άνθρωπο της υπαίθρου, τις ελπίδες, τις αντιλήψεις και τους φόβους του, για τον ορατό και τον αόρατο κόσμο που τον περιβάλλει.

Τα πατροπαράδοτα έθιμα είναι μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ένα παλίμψηστο λαϊκής λατρείας των προγόνων, αρχαίων, βυζαντινών και νεωτέρων.

Γλωσσάρι:

Αμπάρι (το). Ξύλινο αποθηκευτικό κιβώτιο σιτηρών με σκέπασμα, διαστάσεων 1,50×1,00×1,20 μ. Στο μέσον του αμπαριού, ο κατασκευαστής άνοιγε μια τρύπα, που έκλεινε με πώμα. Κάτω ακριβώς απ’ αυτή την τρύπα, τοποθετούσαν τα σακιά, γεμάτα με σιτηρά, τα οποία έστελναν για άλεσμα στο μύλο. Κάθε σπίτι είχε στο κατώγι του τρία αμπάρια, για το σιτάρι, το καλαμπόκι και το κριθάρι.

Λαλαγγίτες. Λουκουμάδες. Τηγανίτες.

Τα λαλάγγια των βυζαντινών. Παραδοσιακό γλυκό σφαιρικού σχήματος. Γίνονται με χυλό από αλεύρι, ένζυμες ή άζυμες και ψήνονται μέσα σε καυτό λάδι.

Μετά το τηγάνισμα, τις τοποθετούσαν μέσα σ’ ένα πιάτο και τις περίχυναν με μέλι και καρύδια. Σερβίρονται ζεστές. Τις έφτιαχναν στις γιορτές των αγίων και την Πρωτοχρονιά.

Μπατανία (η). Βαρύ, μάλλινο, κλινοσκέπασμα.

Μπερεκέτι (το). Αφθονία αγαθών, πλούτος.

Νυχτέρια, αποσπερίδες, παρακάθια ή βεγγέρες.

Πρόκειται για σπιτικές, ψυχαγωγικές συνάξεις –κυρίως– γυναικών, οι οποίες συγκεντρώνονται, κάνουν συντροφιά, τραγουδούν, δουλεύουν –πλέκουν, γνέθουν ή ξεφλουδίζουν καλαμπόκι– λένε παραμύθια, ευτράπελες ιστορίες, αινίγματα, γλωσσοδέτες και τσερεφίλικα (αλληγορικές ιστορίες με σόκιν περιεχόμενο).

Παχίδα (η). Σιτάρι κοπανισμένο και βρασμένο.

Πολυσπόρια (τα). Βρασμένα δημητριακά ανακατεμένα με όσπρια. Μια πανηγυρική πανσπερμία, στην οποία μερικές φορές πρόσθεταν ζάχαρη, καρύδια και σταφίδες. Τα πολυσπόρια ονομάζονται επίσης σπορίδια, μπόλια, μπόμπολα, μπουσμπουρέλια και πολυκούκια.

Πυανέψια (τα). Γιορτή του τετάρτου μήνα του αττικού ημερολογίου, του Πυανοψιώνος (Οκτώβριος-Νοέμβριος) αφιερωμένη στο θεό Απόλλωνα, στον οποίο πρόσφεραν τους πρώτους καρπούς της συγκομιδής. Τα Πυανέψια συνδέονταν και με την περιφορά της Ειρεσιώνης από τα νεαρά αγόρια. Η Ειρεσιώνη ήταν ένα κλαδί ελιάς, τυλιγμένο με μαλλί, πάνω στο οποίο έδεναν καρπούς. Αποτελούσε σύμβολο αφθονίας, που έφερνε καλοτυχία σε όσα σπίτια έμπαινε.

Χύτροι (οι).

Η πιο σημαντική γιορτή του όγδοου μήνα του αττικού ημερολογίου, του Ανθεστηριώνος (Φεβρουάριος-Μάρτιος), ήταν τα Ανθεστήρια που διαρκούσαν τρεις ημέρες.

Η τρίτη ημέρα των Ανθεστηρίων, οι λεγόμενοι «Χύτροι», ήταν αφιερωμένη στο ψυχοπομπό Ερμή και τους νεκρούς.

ΕΜΥ Καιρός: Απεργία και Πηνελόπη με βροχές αύριο 28 Νοεμβρίου

Την ημέρα αυτή κάθε σπίτι μαγείρευε μέσα σε χύτρες διάφορους σπόρους (πανσπερμία).

Κανένας ζωντανός δεν έτρωγε από το φαγητό αυτό, που προοριζόταν για τον Ερμή και τους νεκρούς.

Τοπωνύμια:

Κονιατσή Ελασσόνας. Σήμερα λέγεται Ευαγγελισμός. Οικισμός της Θεσσαλίας, ΒΔ της Λάρισας.

Δαμασκηνιά Κοζάνης. Παλιότερα λεγόταν Βεδυλούστιον. Οικισμός της Δυτικής Μακεδονίας, στις πλαγιές του Ασκίου Όρους.

Λυκόρραχη Κόνιτσας. Παλιότερη ονομασία Λούψικο. Οικισμός της Ηπείρου ΒΑ των Ιωαννίνων, στις πλαγιές της βόρειας Πίνδου.

Επταχώρι Καστοριάς. Παλιότερη ονομασία Βουρβουτσικό. Οικισμός της Δυτικής Μακεδονίας, ΝΔ της Καστοριάς.

Αρτοτίνα. Οικισμός της ορεινής Δωρίδας, στις πλαγιές των Βαρδουσίων.

Απεργία σήμερα: 24ωρη απεργία ΜΜΜ αύριο 28 Νοεμβρίου

Βούρβουρα Κυνουρίας. Ορεινός οικισμός της Αρκαδίας, ΝΑ της Τρίπολης.

Μπαουσιοί Ιωαννίνων, στις πλαγιές του όρους Τόμαρος.

Χαλκειό (το). Οικισμός στο ΝΑ τμήμα της Χίου.

Της κ. Αφέντρα Γ. Μουτζάλη, Αρχαιολόγου, askitikon.eu

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Burkert Walter, Αρχαία Ελληνική Θρησκεία, Αρχαϊκή και Κλασσική Εποχή, μτφρ. Νικ. Π. Μπεζεντάκος – Α. Αβαγιανού, έκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1993.

Ήμελλος Στέφανος Δ., Αγίου Ανδρέα Λαϊκή Λατρεία, Πελοποννησιακά, τόμ. ΙΘ’ (1991-1992), σ. 225-251.

ΚΕΑ Νοεμβρίου 2018: Ποιοι θα πάρουν αύριο το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης

Λουκάτος Δημήτρης Σ., Τα φθινοπωρινά, έκδ. Φιλιππότης, Αθήνα 1982, σ. 182-187 και σ. 200-203.

Λουκόπουλος Δημήτρης, Τα γεωργικά της Ρούμελης, έκδ. «Δωδώνη», Αθήνα-Γιάννινα 1983 (2η έκδ.), σ. 163, 171.

Μέγας Γεώργιος Α., Ελληνικές γιορτές και έθιμα λαϊκής λατρείας, έκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 1988 (2η έκδ.), σ. 35.

Nilsson Martin P., Ελληνική Λαϊκή Θρησκεία, μτφρ. Ι. Θ. Κακριδή, έκδ. «Εστία», Αθήνα 2000 (2η έκδ.).

Στό Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Ἀμφιλοχίου στήν Πάτμο hristospanagia5

5 Οκτωβρίου 2018

 Η Μονή Ευαγγελισμός στην Πάτμο, είναι ένα μοναστήρι που μοιάζει με σύγχρονο βυζαντινό κάστρο. Έχει πέτρινο περίβολο και στητά καμπαναριά, ανοιχτή θέα και έναν φορτωμένο λουλούδια περίβολο που μοσχοβολούν το άρωμά τους σαν καλωσόρισμα.

Σταματάς με το αυτοκίνητο έξω από την Ιερά Μονή και ένα καθαρό αγέρι σε σπρώχνει να προχωρήσεις προς την πύλη του μοναστηριού. Λιθόστρωτος ο δρόμος, περβάζια τακτοποιημένα με γυναικεία μαεστρία, λεπτομέρειες από πήλινα δοχεία και αυτά με λουλούδια στολισμένα. Μια μεγάλη αυλή, με ανισόπεδα τμήματα στρωμένα με πέτρα, σε καλωσορίζει. Στο κέντρο της αυλής βρίσκεται ένα μεγάλο κιόσκι. Γύρω απλώνονται παρτέρια με λουλούδια που βρίσκονται στην καλύτερή τους ώρα. Πάντα ένας ανθισμένος κήπος μιλάει με θέρμη για τα χέρια που τον φροντίζουν, η μεγάλη αυλή του μοναστηριού όμως σου προκαλεί θαυμασμό για τον άγνωστο κηπουρό. Τα παρτέρια είναι στημένα με τρόπο αριστοτεχνικό, ώστε τα φυτά και τα άνθη να ταιριάζουν μεταξύ τους όχι μόνο χρωματικά, αλλά και αισθητικά, ως προς το μέγεθος της ανάπτυξής τους, την παρουσίασή τους το ένα δίπλα στο άλλο και κυρίως το σωστό μοίρασμα της γης, του ήλιου και του νερού. Η πλάση αναπνέει με χαρά, και αυτό νιώθει και ο επισκέπτης που βρίσκεται εκεί. Μια υποψία πρόγευσης παραδείσου γεννιέται σε όποιον παρατηρεί με ήσυχο μυαλό.

Αριστερά βρίσκεται ο ιερός ναός. Μονόκλιτος, θολοσκέπαστος, ενωμένος με το παρεκκλήσι του Αγίου Λουκά και με το κλίτος του Αγίου Αμφιλοχίου, επισκόπου Ικονίου, είναι ένας τρισυπόστατος ναός, όπως συνηθίζεται στην Πάτμο, για να χρησιμεύει το δεύτερο κλίτος ως γυναικωνίτης. Η δροσιά που έχει ο χώρος, τα ξύλινα στασίδια, η αγιογράφηση από την μοναχή Ολυμπία, ο ξεκάθαρος διαχωρισμός του ναού, οι χαμηλές και τονισμένες καμπύλες στα παράθυρα, τα τόξα που στηρίζουν τις κολώνες, όλη η αρχιτεκτονική του χώρου, μιλούν χωρίς λόγια για την καλλιέργεια του μοναχικού ιδεώδους και την άσκηση του μοναχικού βίου στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Τελειώνει η Θεία Λειτουργία και οι μορφές των μοναχών αρχίζουν να κινούνται στον χώρο τους διακονώντας τους επισκέπτες. Ο συνεχής αγώνας και η άσκηση της μοναχής, η ευχή, η υπομονή και η σιωπή σαν άλλα λουλούδια ανθούν τριγύρω.

Το αρχονταρίκι της Μονής ανοίγει για όλο τον κόσμο. Το πιο όμορφο και παραδοσιακό αρχοντικό μοναστηριού με χαμηλά καναπεδάκια, ξυλόγλυπτα έπιπλά απαράμιλλης αισθητικής και υπέροχα κεντήματα να στολίζουν τα τραπέζια, τα παράθυρα, τους καλογυαλισμένους δίσκους με το κρύο νερό. Οι μοναχές αντέγραψαν παλιά κεντήματα με την παραδοσιακή βελονιά της Πάτμου, τη «σπίθα». Και μόνο τα κεντήματα αυτά αν καθίσεις να απολαύσεις πίνοντας μια γουλιά καφέ, θα καταλάβεις πως ο χρόνος είναι σχετική έννοια για τις μοναχές, δεν τον σπαταλούν, τον «εργάζονται» για την σωτηρία τους. Τα φωτεινά και πλούσια χρώματα της λεπτής βελονιάς με τα γεωμετρικά θέματα σε οριζόντια ή κάθετη διάταξη δείχνουν χαρά, τάξη, πειθαρχία και αρχοντιά.

Μέχρι εκεί μπορεί να φτάσει ο επισκέπτης του μοναστηριού. Αν δίπλα σε αυτά βάλεις και μια συνάντηση πνευματική, που θα δώσει στην ψυχή σου φτερά, δεν χρειάζεσαι τίποτε άλλο για να πεις πως έχεις ζήσει την ομορφιά του να βρεθείς σε τόπο που νοσταλγούσες χωρίς καν να έχεις γνωρίσει. Τα έργα του γέροντα της Μονής, και Αγίου πατρός Αμφιλοχίου δεν περιορίζονται στον χώρο και τον χρόνο. Μπορεί να τα γνωρίσει κάποιος και χωρίς να επισκεφθεί το Μοναστήρι του στην Πάτμο. Απλά αν βρεθείς εκεί καταλαβαίνεις μερικά «γιατί» και «πως» που εμπνέουν τους ανθρώπους να ακολουθήσουν τον δρόμο της άσκησης.

Μαρία Λουπίδου

Πηγή

https://paraklisi.blogspot.com/2018/09/blog-post_432.html#more

Άγιος Αμφιλόχιος Ικονίου: Ο Μεγάλος Καππαδόκης πατέρας Του Λάμπρου Κ. Σκόντζου - Θεολόγου Καθηγητού | Romfea.gr

Του Λάμπρου Κ. Σκόντζου - Θεολόγου Καθηγητού | Romfea.gr

---

Ο 4ος μ. Χ. αιώνας θεωρείται ως ο χρυσός αιώνας της Θεολογίας της Εκκλησίας μας. Πρωταγωνιστές οι Καππαδόκες Πατέρες, οι οποίοι όχι μόνο σφράγισαν με τις προσωπικότητές του και το έργο τους την ταραγμένη εποχή τους, αλλά σημάδεψαν με το έργο τους την κατοπινή πορεία της ανθρωπότητας.
Σε μια εποχή έντονων θεολογικών ζυμώσεων, απέτρεψαν τη νόθευση της γνήσιας εκκλησιαστικής παράδοσης και αποκρυστάλλωσαν τη σώζουσα αλήθεια της Εκκλησίας μας.
Ένας από αυτούς υπήρξε και ο άγιος Αμφιλόχιος επίσκοπος Ικονίου, εφάμιλλος του Μ. Βασιλείου, του αγίου Γρηγορίου Νύσσης και του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.
Γεννήθηκε στην Καισάρεια το 344. Οι γονείς του ονομαζόταν Αμφιλόχιος και Λιβύη. Ήταν επίσης αδελφός της Θεοδοσίας, μητέρας της περίφημης διακόνισσας αγίας Ολυμπιάδας και εξάδελφος του αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού.
Σπούδασε στις ονομαστές σχολές της Καισάρειας και άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου στην Κωνσταντινούπολη από το 364 έως το 370.
Αλλά η βαθιά πίστη του στο Χριστό τον οδήγησε νωρίς στην απόφαση να αφιερωθεί στην υπηρεσία της Εκκλησίας. Άφησε το επικερδές του επάγγελμα, ντύθηκε το μοναχικό ένδυμα και αποσύρθηκε στην έρημο Οζίζαλα της Καππαδοκίας για να ασκηθεί και να καθαρθεί με νηστεία, προσευχή αγρυπνία και δάκρυα. Εκεί έζησε τρία χρόνια, από το 370 έως το 373.
Το 373 κοιμήθηκε ο επίσκοπος Ικονίου Ιωάννης. Ο Αμφιλόχιος είδε ένα όραμα, με το οποίο καλούνταν από το Θεό να ποιμάνει την χηρεύουσα επισκοπή.
Ο ταπεινός ασκητής όμως δεν αποδέχτηκε αρχικά την θεϊκή πρόσκληση, φοβούμενος ότι ήταν δαιμονική παγίδα. Ακολούθησε και δεύτερη οπτασία, όπου ένας άγγελος του διαμήνυσε τη θεία βουλή και για να τον πείσει, τον οδήγησε στο ναό να συμπροσευχηθούν.
Εκεί συνάντησε επτά επισκόπους, των γύρω επισκοπών, οι οποίοι είχαν δει και αυτοί το ίδιο όραμα. Με την ψήφο όλων εκλέχτηκε και χειροτονήθηκε επίσκοπος Ικονίου το 373.
Η επισκοπική του διακονία υπήρξε θαυμαστή. Ποίμανε την τοπική Εκκλησία θεάρεστα. Με την ρητορική του δεινότητα κήρυττε συνεχώς και έτρεφε πνευματικά τα λογικά του πρόβατα που του εμπιστεύτηκε ο Θεός.
Απέκτησε κύρος και φήμη ώστε του επέτρεπε να διευθετεί προβλήματα που ανέκυπταν και σε όμορες επισκοπές. Παρενέβαινε με πνεύμα διάκρισης και σοφίας διασφαλίζοντας την ειρήνη και ορθοτομώντας το λόγο της αληθείας.
Ο φίλος του Μ. Βασίλειος σε επιστολή του φανερώνει τη λαμπρή ηθική και πνευματική φυσιογνωμία του Αμφιλοχίου. Τον παρακαλεί να παραστεί στην τιμητική γιορτή υπέρ των μαρτύρων της Καισαρείας, για να αποβεί αυτή σεμνότερη, διότι ο λαός της Καισαρείας τον αγαπά, όσο κανένα άλλο επίσκοπο.
Συντάσσει σπουδαία θεολογικά έργα, μέσω των οποίων εκφράζει την πίστη της Εκκλησίας και στηλιτεύει τις κακόδοξες διδασκαλίες, οι οποίες ήταν σε φοβερή έξαρση την εποχή εκείνη και ταλάνιζαν την Εκκλησία.
Ιδιαιτέρως σε έξαρση ήταν η αίρεση του Αρείου, της οποία οι ψευδεπίσκοποι είχαν καταλάβει τις περισσότερες επισκοπές της Ανατολής, με την ανοχή και τη βοήθεια των αρειανόφρονων αυτοκρατόρων.
Ο ίδιος ο Αμφιλόχιος υπέφερε τα πάνδεινα από τους διωγμούς των αρειανών της περιοχής του.
Την ίδια εποχή δύο εξίσου επικίνδυνοι αιρεσιάρχες ο Μακεδόνιος και ο Ευνόμιος έκαναν την εμφάνισή τους και απειλούσαν την αλήθεια της Εκκλησίας, με τις κατά του Αγίου Πνεύματος κακοδοξίες τους.
Μετέβη ο Αμφιλόχιος στην Κωνσταντινούπολη, όπου έπεισε τον Μ. Θεοδόσιο να στηρίξει την Εκκλησία.
Για το λόγο αυτό συγκλήθηκε από τον αυτοκράτορα η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη το 381, στην οποία έλαβε μέρος και ο άγιος Αμφιλόχιος, μαζί με άλλους 149 θεοφόρους Πατέρες, στην οποία αποκρυσταλλώθηκε το ορθόδοξο δόγμα και συμπληρώθηκε το Σύμβολο της Πίστεως.
Η συμβολή του αγίου Αμφιλοχίου υπήρξε καθοριστική στις εργασίες της Συνόδου, όπου ο θεοφόρος και μορφωμένος επίσκοπος κατόρθωσε να αποδείξει τις πλάνες των αιρεσιαρχών. Ως ευγνωμοσύνη προς αυτόν ο Θεοδόσιος αποφάσισε να κτίσει δύο περίλαμπρους ναούς στο Ικόνιο, το ναό της Αγίας Σοφίας και του Βαπτιστού Ιωάννου.
Ο Αμφιλόχιος επέστρεψε στην επισκοπή του όπου εργάστηκε δραστήρια, ξεριζώνοντας τις κακοδοξίες. Έζησε μια αγία ζωή και κοιμήθηκε ειρηνικά το 394.
Η κηδεία του υπήρξε πάνδημη και η αγιότητά του δεν άργησε να φανεί με θαύματα που γινόταν στον χαριτόβρυτο τάφο του. Η μνήμη του εορτάζεται στις 23 Νοεμβρίου.
Ο άγιος Αμφιλόχιος έχει τη δική του συμβολή στην ανάπτυξη της Θεολογίας της Εκκλησίας μας, σε μια εποχή που ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες πάσχιζαν να νοθεύσουν τη γνήσια εκκλησιαστική παράδοση.
Μαζί με τους φίλους του Μ. Βασίλειο και Γρηγόριο Νύσσης, καθώς και τον εξάδελφό του άγιο Γρηγόριο Θεολόγο, αποτελούν τις τέσσερις μεγάλες και μοναδικές χαρισματικές προσωπικότητες, οι οποίοι κλήθηκαν από το Θεό να θεμελιώσουν το ορθόδοξο δόγμα σε μια δύσκολη ιστορική περίοδο, διότι η αλήθεια της Εκκλησίας μας είναι συνώνυμη με τη σωτηρία.
Εξέφρασαν με ακρίβεια την αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας, γι’ αυτό χαρακτηρίζονται ως θεοφόροι και χαρακτηρίζονται ως οι αυθεντίες της Θεολογίας μας.
Εκτός αυτού η συμβολή, τόσο του αγίου Αμφιλοχίου, όσο και των άλλων τριών Καππαδοκών Πατέρων, υπήρξε καθοριστική για την ομαλή μετάβαση της ανθρωπότητας από τον καταρρέοντα και ημιθανή αρχαίο κόσμο στη νέα εύρωστη χριστιανική εποχή.
Μόνο αυτοί μπόρεσαν να διακρίνουν τις όποιες αξίες του παρελθόντος, τις εναρμόνισαν, τις ενέταξαν και τις διέσωσαν στο νέο πνευματικό μέγεθος, τον Χριστιανισμό και θεμελίωσαν έτσι τον απαράμιλλο ελληνοχριστιανικό πολιτισμό, τη βάση του συγχρόνου παγκόσμιου πολιτισμού.
Αντίθετα μ’ αυτούς, άλλοι σύγχρονοί τους, όπως ο ανεδαφικός παγανιστής Ιουλιανός, προσκολλημένοι δουλικά στο νεκρό προχριστιανικό παρελθόν, δε μπόρεσαν να δουν τη ροή της ιστορίας, προβάλλοντας στείρα αντίσταση, με αποτέλεσμα την οικτρή αποτυχία τους και τον διαχρονικό στιγματισμό της ουτοπικής τους προσπάθειας!

ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟ

 – Γέροντα, πώς θα αγαπήσω την Παναγία;

 – Να διαβάζης κάθε μέρα το Θεοτοκάριο. Αυτό θα σε βοηθήση πολύ να αγαπήσης την Παναγία. Και να δής η Παναγία μετά!… Θα σού δώση μεγάλη παρηγοριά!

Θεοτοκάριον: Συλλογή εξήντα δύο υμνολογικών κανόνων προς την Υπεραγία Θεοτόκο, τους οποίους συγκέντρωσε ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης από χειρόγραφα του Αγίου Όρους και εξέδωσε το 1796.

Πηγή: ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ – ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
https://paraklisi.blogspot.gr/2016/08/blog-post_445.html

ΑΠΟ ΤΟ «ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ» ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

Ο ἅγιος Νεκτάριος, πού μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ καί τήν ἁγιότητά του εἵλκυσε στούς καιρούς μας τήν ἀγάπη, τήν τιμή καί τήν εὐλάβεια ὅλων τῶν ᾿Ορθοδόξων, ἦταν καί πολυγραφώτατος συγγραφεύς. Τό ἁγιασμένο πνεῦμα του μᾶς ἄφησε συγγράμματα θεολογικά, δογματικά, λειτουργικά καί οἰκοδομητικά, πού κυκλοφοροῦν καί μελετῶνται ἀπό πολλούς πιστούς.

Συγχρόνως εἶχε καί χάρισμα ποιητικό, ὑμνογραφικό καί ἀνύμνησε μέ αὐτό πρό πάντων τήν ῾Υπεραγία Θεοτόκο, τήν ὁποία ἰδιαιτέρως εὐλαβεῖτο.

Συνέθεσε πολλούς ὕμνους καί ὠδές πρός τήν ᾿Αειπάρθενον, πού ἀπετέλεσαν μιά ὡραία συλλογή μέ τίτλο «Θεοτοκάριον». Στήν εἰσαγωγή αὐτοῦ τοῦ βιβλίου ἀναφέρει ὁ ἴδιος ὅτι οἱ ὕμνοι του αὐτοί εἶναι ἔκφρασι τῆς εὐγνωμοσύνης του πρός τήν Παναγία.

«᾿Εποίησα ᾠδάς τινας καί ὕμνους πρός αἴνεσιν καί ἀνύμνησιν τῆς Παναγίας Μητρός τοῦ Κυρίου, τῆς Γοργοεπηκόου καί ταχείας εἰς ἀντίληψιν, βοήθειαν καί προστασίαν τῶν ἐπικαλουμένων αὐτήν, καί πρός ἔκφρασιν τῆς ᾿Απείρου πρός αὐτήν εὐγνωμοσύνης μου διά τάς πολλάς πρός ἐμέ Αὐτῆς εὐεργεσίας».


Στίς ᾿Ωδές καί στούς ῞Υμνους αὐτούς ἀπευθύνεται ὁ ῞Αγιος μέ θερμό καί προσωπικό τρόπο πρός τήν Θεοτόκο καί καταφεύγει μέ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Χάρι της.

«Παναγία μου, Δέσποιν᾿ ἐπάκουσον,
εἰς τήν Σήν παρρησίαν ἐπήλπισα»,
λέγει στήν Α´ ᾿Ωδή. Καί στόν Ζ´ ῞Υμνο προσθέτει·
«Δέσποινά μου Θεοτόκε,
ἡ ἐλπίς μου, ἡ ἰσχύς μου,
ἡ θερμή μου προστασία
σκέπη καί καταφυγή μου...».

Γιά νά ἐξυμνήση τήν ἀρετή καί ἁγιότητά της δανείζεται λέξεις καί ἔννοιες ἀπό τό ῏Ασμα τῶν ᾿Ασμάτων.

«Κρίνον Σέ, ἄχραντε, εὑρών ὁ Κύριος
ἡμᾶς ἐνέπλησεν ὀσμαῖς τῆς χάριτος»
(ρμθ´ ὕμνος)
«῾Ιερά μυροθήκη
χαῖρε τό ἡδύπνοον
μύρον φυλάξασα»
(Α´ Κανών, δοξαστικός)

«῞Ολη καλή καί ἐκλεκτή ἀναφανεῖσα τῷ Θεῷ
πρό κτίσεως, Θεόνυμφε, χαρίτων τῇ λαμπρότητι,
τούς ὑμνητάς Σου φαίδρυνον
φωτοχυσίαις Σου, ἁγνή»
(Β´ Κανών, παρακλητικός)

῾Υμνῶντας τή συμβολή της στό σχέδιο τῆς θείας Οἰκονομίας περί σωτηρίας τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ἀναφωνεῖ στόν ΙΒ´ ῞Υμνον·

«Διά σοῦ ἀνεκαινίσθη
πᾶσα τῶν ἀνθρώπων φύσις.
Διά σοῦ ἐκαινουργήθη
ἡ φθαρεῖσα πάλαι κτίσις».

Βαθύς γνώστης τῶν δογματικῶν ἀληθειῶν τῆς Πίστεως ὁ ῞Αγιος, παρουσιάζει ἄριστα τό Χριστολογικό δόγμα περί τῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων, θείας καί ἀνθρωπίνης, στό θεανδρικό πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ·

«᾿Εκ σοῦ, ἁγία Παρθένε,
Χριστός ἐτέχθη ἀφράστως
ὅς ὤν Θεός ἀϊδίως
προσφάτως ἄνθρωπος ὤφθη.
᾿Εν ἑαυτῷ διασώζων τῆς φύσεως ἑκατέρας
τήν ἰδιότητα θείως ἐν ἀσυγχύτῳ ἑνώσει»
(ιδ´ ῞Υμνος)

Συγκινητικός εἶναι ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖον ἐκφράζεται ταπεινά γιά τόν ἑαυτό του καί ἱκετεύει τήν Παναγία νά τόν βοηθήση νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τά ἁμαρτήματά του·

«῾Ικέτης Σοι προσέρχομαι,
Θεογεννῆτορ, φεῖσαι μου
καί τῆς δουλείας τῶν παθῶν
ἀπάλλαξον καί ρῦσαι με.
᾿Ιάσεων, κόρη, πηγήν
ὁ Λόγος Σέ ἀνέδειξε·
διό καθικετεύω Σε
τά τραύματά μου ἴασαι»
(με´ ῞Υμνος)

«Ποταμούς τῶν παθῶν μου ἀνάκοψον
ἁμαρτίας τό πέλαγος ξήρανον,
ταῖς πρεσβείαις ταῖς Σαῖς πρός τόν Κύριον»
(πβ´ ῞Υμνος)

Σ᾿ ᾿Εκείνην κατέφευγε μέ πίστι στίς δύσκολες ὧρες του, ζητῶντας τήν ἀκαταίσχυντη προστασία της ἀπό τούς πολλούς ἐχθρούς καί τούς κινδύνους, πού τόν ἀπειλοῦσαν.

«᾿Επανατείνω, Δέσποινα, χεῖρας πρός Σέ ἱκέτιδας
καί χείλη διανοίγω Σοι πρός δέησίν μου ρυπαρά
..........................................
Ρῦσαι με ἐξ ἐπιβουλῶν ἀνθρώπων διωκόντων με
ἐξ ἀοράτων μου ἐχθρῶν καί ὁρατῶν μισούντων με»
(99ος ῞Υμνος)

Καί γεμάτος εὐγνωμοσύνην γιά τήν προστασία της καί γιά τήν συμβολή της στήν σωτηρία μας καλεῖ τούς πιστούς νά ψάλλουν δοξολογίες πρός τήν Δέσποιναν τοῦ κόσμου·

«Τά ἔθνη δεῦτε νῦν πάντα, φωνῇ ἐν ἀγαλλιάσει
τήν Παναγίαν Παρθένον ἀνευφημήσωμεν πόθῳ»
(ρμζ´  ῞Υμνος)

Τοῦ ἐλέους Σου τήν χάριν καί τήν σκέπην τῆς ἰσχύος
οὔποτ᾿ ἀποσιωπῶμεν, ἀειπάρθενε Μαρία,
ἀλλ᾿ ἀεί εὐγνωμονοῦντές Σοι κηρύττομεν, ἁγία
.........................................
ψάλλομεν εὐχαριστίας ἐπινίκιον ὠδήν Σοι»
(Δ´ Κανών, παρακλητικός)

῾Ωρισμένοι ἀπό τούς ὕμνους τοῦ ῾Αγίου, ὅπως ὁ πασίγνωστος καί κοσμαγάπητος «῾Αγνή Παρθένε», μελοποιήθηκαν καί ψάλλονται καί εὐφραίνουν τήν καρδιά μας.

῞Ολοι δέ γενικά οἱ ὕμνοι τοῦ «Θεοτοκαρίου» του βοηθοῦν στίς προσευχές μας καί στήν ἔκφρασι τῆς τιμῆς μας πρός τήν Θεομήτορα.

http://ipantonassa.blogspot.com

Άγιος Νεκτάριος, θεολόγος εν έργω καί λόγω

του αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη         

Αυτό που ζούμε σήμερα στον ναό αυτό, και κάθε φορά πού τελείται το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας είναι μοναδικό γεγονός, είναι ένα θαύμα, το μεγαλύτερο επί της γης, αφού ὁ Χριστός έρχεται ανάμεσά μας, ως άρτος και ως οίνος. Έτσι  προσεγγίζουμε το Μυστήριο αυτό, γιατί αν δεν το βλέπουμε έτσι, κινδυνεύουμε, όλοι μας, κληρικοί και λαϊκοί από έναν μεγάλο εχθρό πού λέγεται συνήθεια. Κάθε λειτουργία είναι μοναδική, πρέπει να είναι μοναδική. Σήμερα ἡ ιερή αυτή Σύναξή μας γίνεται πρός τιμήν του αγαπητού σε όλους μας αγίου Νεκταρίου.

Θα μου επιτρέψετε αρχικά να σας πώ, ότι το χρονικό διάστημα πού διανύουμε μελετώ ιδιαιτέρως τούς βίους αγίων της Εκκλησίας μας και ιδιαιτέρως βίους «αγνώστων» αγίων. Στα συναξάριά τους, εκτός των άλλων, μου κάνει εντύπωση η ασκητική τους βιωτή, τα  ασκητικά τους παλαίσματα. Η αυστηρότατη νηστεία τους, η πολύωρη αγρυπνία και οι ολονύκτιες προσευχές τους σε σπήλαια και μέρη απαράκλητα. Ζωή μέσα σε βράχια, χειμώνες και καλοκαίρια. Αναλογιζόμενος όλα αυτά, αυθόρμητα σκέφτομαι, ότι είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο, όχι μόνο να φθάσεις στα ύψη τους, αλλά ακόμα και να τα πλησιάσεις. Βεβαίως γνωρίζουμε ότι η εγκράτεια και η νηστεία, δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά είναι μέσα, για την εκκοπή των παθών, και  έτσι βοηθούν πρός την αγιότητα.

Η ασκητική πολιτεία πολλών εξ αυτών των αγίων είναι όντως υψηλή, και δηλώνει δύο πράγματα, ότι αφενός υπήρξε μέσα τους πλούσια ἡ χάρη του Θεού, πού τούς ενίσχυε για τέτοιους σκληρούς αγώνες και αφετέρου, αυτό πού προείπα, ότι είναι  δύσκολη ἡ μίμηση της ζωής τους.

Μελετώντας  την ζωή του αγίου Νεκταρίου, προκειμένου να μοιραστούμε μαζί κάτι από τον βίο του, παρατηρήσαμε κάτι άλλο, πού μας έδωσε κουράγιο. Μας έδωσε έναν άλλον δρόμο, φυσικά παράλληλο με τον προηγούμενο.

 Τί εννοώ; Από όσα είναι ευρέως γνωστά, ο άγιος, μπορεί να μην έτρωγε ρίζες από δένδρα, όπως άλλοι ασκητές πού αναφέραμε, αλλά είναι αυτός πού ταυτίσθηκε με την ίδια την έννοια της αγάπης και της συγχωρητικότητας. Όλη του ἡ ζωή ήταν συνυφασμένη με αυτές τις δύο λέξεις. Ωστόσο, οι λέξεις δεν μπορούν να  περιγράψουν την βαθύτατη έννοιά τους. Αυτό μπορεί  να το κάνει μόνο η ίδια η πολυτάραχη ζωή του αγίου. Διωγμοί και  δυσκολίες παντός τύπου, κυρίως συκοφαντίες εναντίον του, αποτελούν το ορόσημο της πορείας του πρός την αγιότητα. Από την όλη πορεία του, δύο ήταν οι πυλώνες της πνευματικής του ανόδου, η αγάπη και η συγχωρητικότητα χωρίς όρια. Μάλιστα, για την δεύτερη, υπάρχει μαρτυρία πνευματικού προσώπου, στον οποίο ο ίδιος ο άγιος αποκάλυψε, ότι δεν συγχωρούσε μόνο εν ζωή, αλλά και μετά τον θάνατό του, γι’ αυτό και είπε «συγχωρούσα και συγχωρώ».  Υπάρχουν αρκετά βιβλία πού περιγράφουν όλα αυτά τα περιστατικά, όλη του την προσπάθεια στα δύο αυτά, την αγάπη και την συγχωρητικότητα.

Σήμερα όμως θα σταθούμε σε κάποια άλλα χαρακτηριστικά της ζωής του. Αρχικά, στην παιδεία του, την θύραθεν και την άνωθεν. Ήταν μορφωμένος κληρικός, λόγιος, σπουδαίος συγγραφέας θεολογικών και άλλων μελετών. Είναι σπουδαίο αυτό να υπάρχει στον κληρικό όλων των βαθμών. Είναι σημαντικό να διαποιμαίνεται ο λαός με γνήσιο θεολογικό λόγο. Όταν αυτή η εκφορά του θεολογικού λόγου συνδυάζεται με ταπεινότητα και κυρίως βίωμα, τότε ὁ καρπός είναι πολύς. Ας θυμηθούμε περί αυτού, πώς, αυτός ὁ μορφωμένος άνθρωπος, ενώ μελετούσε και συνέγραφε θεολογικά κείμενα, ταυτόχρονα, μετά από λίγο, καθόταν να διορθώσει τα υποδήματα των μοναζουσών. Αυτός ὁ συνδυασμός δεν είναι απλός. Είναι δείγμα ότι ξέρει τί θέλει να κάνει. Θυμηθείτε, ότι αν και διευθυντής στην Ριζάρειο Εκκλησιαστική σχολή, χωρίς να γίνεται αντιληπτός, έκανε τα χρέη της καθαρίστριας για να μην χάσει την δουλειά της.  Θεολόγος λοιπόν «έργῳ και λόγῳ». Όταν με θεολογία καθοδηγείται ο λαός δεν έχουμε τότε παρεκτροπές.  Δεν θα δημιουργούνται παρεξηγήσεις όταν υπάρχει και όταν «ζεί» ο θεολογικός λόγος. Δεν θα υπάρχει κανένα είδος ειδωλολατρίας και φόβου. Δεν θα έχουμε φαινόμενα κληρικών να ορίζουν δήθεν την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας, ως ψευδοπροφήτες,  τούς οποίους δυστυχώς ο λαός μας ακούοντας παρασυρόμενος σε τέτοιες λογικές. Δεν θα έχουμε φαινόμενα να συνωστίζονται άνθρωποι για μια «ευχή», σχεδόν μαγικά, χωρίς να θέλουν να καταβάλλουν προσωπικό, πνευματικό κόπο και την ανάλογη προσπάθεια.

Ένα ακόμα στοιχείο πού μας κάνει πολύ αγαπητό τον άγιο, τον άγιο Νεκτάριο, είναι η θεοτοκοφιλία του. Αγαπούσε πολύ την Παναγία μας, την οποία ονόμαζε «Κυρία». Είχε προσωπική επικοινωνία μαζί της. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τούς ασπασμούς του στην εικόνα της, στο εικόνισμα της Συλυβριανής, είχε δημιουργηθεί βαθούλωμα. Τον άκουγαν οι μοναχές τις βραδινές ώρες να μιλάει με κάποιον, όταν το κελλί του γέμιζε το γαλοζόλευκο άκτιστο φως. Ήταν η Παναγία, ήταν ο άγιος Σάββας ο εν Καλύμνω, ήταν άλλοι άγιοι, με τούς οποίους είχε αναπτύξει πνευματική επικοινωνία. Είναι μεγάλη υπόθεση να νιώθεις τόσο κοντά την Παναγία και να νιώθεις επίσης την βεβαιότητα, ότι, παρά τα πάθη και λάθη σου, σε έχει και εκείνη «υιοθετήσει». Είναι μεγάλο γεγονός να νιώθεις ότι δεν βρίσκονται οι άγιοι μόνο στα εικονίσματα και στα προσκυνητάρια τους, αλλά έχουν αναλάβει «δράση» δίπλα σου, κοντά σου. Τότε ως άνθρωπος ζεις την Αλήθεια. Τότε γίνεσαι πραγματικά μεγάλος και πραγματικά δυνατός και βέβαια πολύτιμος για πολλούς ανθρώπους.

Ένα ακόμα στοιχείο, το τελευταίο, πού θα ήθελα να σας αναφέρω είναι γιατί έστειλε ὁ Θεός αυτόν τον μεγάλο άγιο στον 20^ο  αιώνα; Η απάντηση είναι, για τον ίδιο λόγο πού έστειλε τούς τελευταίους αγίους Παΐσιο, Πορφύριο, Ιάκωβο κτλ στις δικές μας ημέρες. Έστειλε ο Θεός τούς τελευταίους αυτούς αγίους γιατί χρειαζόμασταν πρότυπα και πάλι, πιο κοντινά μας, για να ξαναθυμηθούμε, ότι η αγιότητα είναι ὁ βασικός μας σκοπός σε αυτήν την ζωή και για να έχουμε στον νου μας, ότι ο άγιος δεν υπήρχε μόνο σε κάποια μακρινή εποχή, δεν είναι μια ύπαρξη υπερκόσμια των προηγούμενων αιώνων, αλλά κάποιος πολύ κοντινό μας, διπλανός μας συνοδοιπόρος.  Χρειαζόμασταν και χρειαζόμαστε  πρότυπο κληρικού,  επισκόπου, ιερέως, διακόνου και μοναχού γιατί  είναι οι οδοδείκτες μας στην πνευματική ζωή και γιατί οι ημέρες πού ζούμε είναι ιδιαιτέρως δύσκολες. Γι’ αυτό  ο Θεός λοιπόν μας τούς έστειλε, για να βάλουμε στόχο και να θέσουμε πάλι την μέριμνα για την ψυχή μας σε προτεραιότητα. Και για τον  20^ο  και για τον  αιώνα μας και για κάθε αιώνα λοιπόν, θα υπάρχει η μέριμνά Του για όλους μας.

Ας είναι ο άγιος πρεσβευτής για όλους μας στο Θεό!

ΟΥΔΕΝ ΑΝΙΑΤΟΝ ΔΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΝΕΚΤΑΡΙΟΝ. ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

 Στο θάλαμο 2 του δεύτερου ορόφου, εκεί στο Αρεταίειο, όπου ο Άγιος Νεκτάριος άφησε την τελευταία του πνοή, καίει σήμερα διαρκώς ένα καντήλι μπρος στην πάνσεπτη εικόνα του.

Καθημερινά περνούν από κει πλήθος πιστών, κυρίως αρρώστων, οι οποίοι στέκονται για λίγο και νοερά αφήνουν τους στεναγμούς της καρδιάς τους, σαν μια θερμή ικεσία προς τον φιλάνθρωπο άγιο. Και κείνος φαίνεται να συγκατανεύει. Τους δίνει κουράγιο με το ιλαρό του βλέμμα και ενισχύει την πίστη τους. Τους θυμίζει ότι και ο ίδιος πόνεσε ψυχικά και σωματικά αλλά ενισχυόταν πάντα από την αδιάκοπη επαφή του με το Θεό.


 Τα Θαύματα του Αγίου μας είναι πολλά. Τόμοι ολόκληροι έχουν γραφτεί για αυτά. Θα αναφέρω μια ιστορία γεμάτη με την «παρουσία» και παρέμβαση του αγίου Νεκταρίου, αρκετά πρόσφατη, που έγινε αφορμή πολλοί συνάνθρωποί μας να δουν και να ζήσουν την ευεργεσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού προσφερομένη διαμέσω των θείων δοχείων χάριτος, των Αγίων μας.
Ήταν ανήμερα του Αγίου Πνεύματος (Ιούνιος 2006) όταν η μικρή Βαρβάρα στην ηλικία των 10 ετών χτυπήθηκε από εγκεφαλική αιμορραγία. Η μεταφορά στο νοσοκομείο Παίδων ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, έγινε σχετικά γρήγορα και σε διάστημα 2 ωρών το κοριτσάκι χειρουργήθηκε από τον Διευθυντή
Νευροχειρουργικής Μονάδος κ. Προδρόμου. Στο μετεγχειρητικό διάστημα και μετά από 3 ώρες η μικρή παρουσίασε και νέα αιμορραγία. Χειρουργήθηκε ξανά, αλλά οι γιατροί ήταν απαγορευτικοί σε αισιόδοξες προβλέψεις.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης χειρουργικής επέμβασης οι γονείς παρακάλεσαν τον άγιο Νεκτάριο να τους βοηθήσει. Και πράγματι και οι δύο ένιωθαν την παρουσία του μέσα στους διαδρόμους του νοσοκομείου και είχαν την εντύπωση πως είναι παρών στο χειρουργικό τραπέζι! Η εγχειρήσεις ολοκληρώθηκαν αλλά οι γιατροί δεν άφηναν περιθώρια αισιοδοξίας στους γονείς.

Ο Διευθυντής της Νευροχειρουργικής Μονάδας κος Προδρόμου ήταν κατηγορηματικός: Παιδιά με τέτοιο χτύπημα σε ποσοστό 80% πεθαίνουν κατά τη μεταφορά στο νοσοκομείο[!!!]...αν επιζήσουν της επέμβασης πεθαίνουν σε διάστημα 10-20 ημερών μετά από αυτή.... και φυσικά ούτε λόγος για φυσική αποκατάσταση αν παρόλα αυτά καταφέρουν να επιζήσουν!!!! Οι γονείς σε καμία περίπτωση δεν έχασαν το κουράγιο τους και την πίστη τους.
....έχουν περάσει 3 μήνες από τότε. Η μικρή Βαρβάρα, σύμφωνα με τα λεγόμενα της ιατρικής ομάδας, θα έμενε τουλάχιστον 3 μήνες στο νοσοκομείο και φυσικά δεν μπορούσε να καθορίσει ούτε κατά προσέγγιση τον απαιτούμενο χρόνο φυσικοθεραπείας για την ΜΕΡΙΚΗ αποκατάσταση.
Η Βαρβαρούλα ήδη ολοκλήρωσε την φυσιοθεραπευτική αγωγή επιτυχώς και ακολουθεί μαθήματα ε' δημοτικού με δάσκαλο κατ' οίκον, για ψυχολογικούς λόγους. Ο άγιος Νεκτάριος έκανε άλλο ένα θαύμα.
Τελειώνοντας την μικρή αυτή ευχαριστία προς δόξαν Θεού θα αναφέρω τα λεγόμενα Ιατρού της εντατικής μονάδας του ΠΑΙΔΩΝ, σε ερώτηση αν πιστεύει στο Θεό.
- Πιστεύω στο Θεό γιατί τον βλέπω εδώ μέσα καθημερινά!

Η υγεία του Αγίου ήταν πάντα εύθραυστη. Από τις αρχές του 1919 η πάθηση του προστάτη άρχισε να επιδεινώνεται. Μετά από παράκληση των μοναχών εισάγεται στις 20 Σεπτεμβρίου στο Αρεταίειο νοσοκομείο των Αθηνών, όπου νοσηλεύτηκε για πενήντα ημέρες. Την Κυριακή 8 Νοεμβρίου του 1920, προς το μεσονύκτιο παρέδωσε πλήρης ουρανίου γαλήνης την μακαρία ψυχή του εις χείρας Θεού ζώντος, τον οποίο αγάπησε εκ νεότητος και δι' όλου του βίου εδόξασεν, σε ηλικία 74 ετών. Το τίμιο λείψανο του Αγίου ευωδίαζε και ευώδες μύρον έκβλυζε από το πρόσωπό του. Αυθημερόν μεταφέρθηκε στην Αίγινα, στο Μοναστηράκι του κι εψάλη η εξόδιος ακολουθία και ετάφη εν συρροή κλήρου και λαού.

    Ο τάφος του ανοίχτηκε επανειλημμένα κατά τα επόμενα χρόνια και για είκοσι και πλέον έτη το σώμα του ήταν σώον και αδιάφθορον, εκχέον την άρρητον ευωδίαν της αγιότητος ως μυροθήκη του Αγίου Πνεύματος. Αλλ' ύστερον διελύθη, κρίμασιν οις οίδεν ο Θεός, ως διελύθησαν πολλά αδιάφθορα λείψανα αγίων. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1953 έγινε η ανακομιδή των χαριτόβρυτων λειψάνων του, υπό του Μητροπολίτη Ύδρας Προκοπίου, παρισταμένων και άλλων κληρικών, μοναχών και πλήθους λαού. Μια άρρητη ευωδία πλημμύρισε την περιοχή. Το 1961 έγινε η επίσημος αναγνώρισις του Αγίου από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

  Λίγα Χρόνια μετά τη κοίμησή του, στα 1939, φέρανε στο μαναστήρι ένα δαιμονισμένο. Τον πήγαν στον τάφο του Δεσπότη. Τότες δεν υπήρχε τα εκκλησάκι πάνω από τον τάφο. Κι ο τάφος ήτανε χαμηλός. Το πεύκο μόνο ήταν κοντά. Οι παπάδες λοιπόν μνημονεύανε το δαιμονισμένο και τόνε διαβάζανε πάνω στον τάφο. Τον κρατούσαν δεμένο με αλυσίδες δύο χωροφύλακες και δύο ναύτες. Δεν μπορούσανε να τον κάνουνε καλά. Τους συντάραζε. Χάλαγε ο κόσμος. Μια στιγμή λοιπόν, ο δαιμονισμένος άρχισε να φωνάζει τόσο δυνατά, που φοβηθήκαμε όλοι: «Άγιε Νεκτάριε, μ' έκαψες». Φώναζε το δαιμόνιο που ταλαιπωριόταν από τον Άγιο. Σε λίγο, ο άνθρωπος έπεσε σα νεκρός. Αυτό ήταν. Θεραπεύτηκε! Σηκώθηκε και με δάκρυα στα μάτια προσκύνησε τον τάφο, λέγοντας και ξαναλέγοντας: «Άγιε Νεκτάριε, μ' έσωσες, σ' ευχαριστώ»!  


 Άλλη μια φορά, φέρανε μια κοπέλα δαιμονισμένη. Ούρλιαζε σαν το θεριό. Όλοι όσοι ήμασταν γύρω-τριγύρω, φοβόμασταν. Το πρόσωπό της ήταν αγριωπό σαν αγρίμι. Την ώρα που βγαίνανε τα Άγια, έγινε καλά. Μέρεψε. Γαλήνεψε η μορφή της. Έγινε πεντάμορφη. Κλαίγαμε όλοι μας. Βάραγαν οι καμπάνες.

    Κάποιος νέος διηγόταν:

    «Είμαι Πειραιώτης. Μόλις επέστρεψα από το αλβανικό μέτωπο. Κινδύνεψα. Δίπλα μου ακριβώς, έπεσε μια οβίδα. Άνοιξε ολόκληρο πηγάδι. Εκείνη τη στιγμή, έρχεται αστραπιαία ένας παπάς - που βρέθηκε; - και μου δίνει μια γερή σπρωξιά. Μ΄ έριξε στο χώμα, αντίθετα από την οβίδα. Γλίτωσα, κυριολεκτικά από θαύμα. Όταν γύρισα στο Πειραιά, άρχισα να ρωτώ γνωστούς παπάδες και να κοιτάζω φωτογραφίες ιερωμένων, για να βρω τον παπά μου μ΄ έσωσε. Εκείνος, μόλις μ΄ έσπρωξε, εξαφανίστηκε. Ταραγμένος όπως ήμουν, ούτε που μου ' κοψε να τον αναζητήσω εκείνη τη στιγμή. Ανάμεσα στις φωτογραφίες που μου δείξανε, ήταν και μια του Αγίου Νεκταρίου. Αυτός είναι! Φώναξα ανατριχιασμένος. Γι΄ αυτό έρχομαι στο μοναστήρι. Ήθελα κι εγώ, κάτι να προσφέρω στο μοναστήρι του. Ρώτησα κι έμαθα ότι έσπασαν τα κεραμίδια τους και δεν είχαν χρήματα οι μοναχές να τα επισκευάσουν. Ανέλαβα εγώ. Θα τα κάνω καινούργια απ' την αρχή. Γι΄ αυτό πηγαίνω. Είναι η δεύτερη φορά. Όταν πρωτοπήγα, με υποδέχτηκαν οι μοναχές, δίχως να με γνωρίζουν. «Ήρθατε για τα κεραμίδια;» με ρώτησαν!

    Τα΄ χασα. Δεν είχα πει τίποτα σε κανένα. Βλέποντας την απορία μου, μου είπαν: « Ήρθε χτες βράδυ χαρούμενος ο Δεσπότης μας (σ.σ. ο Άγιος) και μας το είπε!...»».

    Αυτά μου διηγήθηκε το παληκάρι. Ανεβήκαμε όλοι μαζί στο μοναστήρι. Πήγα στον τάφο, γονάτισα κι άρχισα να κλαίω με λυγμούς. Εκείνη τη στιγμή μια υπέροχη μυρωδιά γιασεμιού απλώθηκε. Άρχισα να ψάχνω μέσα στην αυλή την κρεβατίνα με το γιασεμί. Η Γερόντισσα Παρασκευή με ρώτησε τι ψάχνω. Όταν της εξήγησα, μου είπε: «Δεν έχουμε γιασεμί στο μοναστήρι. Ούτε βασιλικό. Σε υποδέχτηκε ο Άγιος, παιδί μου!». Από τότε, πίστεψα πιο δυνατά στη χάρη του.
     Ο Δεσπότης ήταν άγιος από ζωντανός. Ένα πρωί, ήρθε μια πλουσιοτάτη οικογένεια από τις κυκλάδες. Οι γονιοί κι ένα κορίτσι. Τη μικρή την είχαν πάει στην Αγγλία. Την εξέτασαν οι γιατροί και είπαν ότι, άμα γίνει δεκατριών χρονών θα πεθάνει. Το λοιπόν, ξαναπήγαν το παιδί στην Αγγλία, για δεύτερη φορά. Τίποτα. Ήρθαν και πάλι άπρακτοι στο νησί τους. Τότε η μάνα του παιδιού είδε στον ύπνο της το Δεσπότη τον Άγιο Νεκτάριο. Της είπε:

    - Παντού το πήγατε το παιδί, παντού το γυρίσατε. Φέρτε το και στο σπίτι μου, στην Αίγινα. Με λένε Νεκτάριο. Μην το ταλαιπωρείτε. Αυτό είναι όπως το γέννησες, ολόκαλο!...

    Γι αυτό ήρθαν στην Αίγινα. Τους πήγα στο μοναστήρι. Κάνανε λειτουργία και κοινωνήσανε από το Δεσπότη. Εκείνος το σταύρωσε και τους είπε ότι ο Θεός θα το κάνει καλά. Φύγανε οι άνθρωποι. Ύστερα από λίγο καιρό, νά΄σου κι ήρθανε πάλι. Το κορίτσι τους ήταν πεντάγερο. Με βρήκανε στην αγορά και σαλτάραν πάνω στην καρότσα να τους πάω στο μοναστήρι. Κάνανε πάλι λειτουργία. Κλαίγανε και γελούσανε μαζί, απ΄τη χαρά τους. Ο Δεσπότης το θεράπευσε το παιδί.   

  ..Αμέτρητα θαύματα γίνονταν από τότε (όταν ζούσε). Δαιμονισμένοι λυτρώνονταν, άρρωστοι θεραπεύονταν, χίλια δυό. Τα μαθαίναμε όλοι οι Αιγινήτες και σταυροκοπιόμασταν. Πολλά, πολλά... Μόνο που τον έβλεπες, αισθανόσουνα πως ήταν θαυματουργός. Γαλήνια η μορφή του. Πράος, γλυκός. Άνθρωπος με πνεύμα Θεού.

    ...Τρέχω στο κελί του Αγίου. Μόλις μπήκα στην τραπεζαρία του, βλέπω την εσωτερική πόρτα ανοιχτή. Αυτό που αντίκρυσα στη συνέχεια - όπως θα καταλάβετε με άφησε άναυδη. Με γέμισε θαυμασμό. Ο Άγιος δεν πατούσε στο πάτωμα! Στεκότανε στον αέρα, δύο σπιθαμές πάνω από το έδαφος! Τα χέρια του ήσαν υψωμένα προς το εικονοστάσιο του, στην Παναγία και προσευχόταν. Το πρόσωπό του είχε υποστεί μιαν αλλοίωση. Πρόσωπο Αγίου. Όταν είδα αυτό το θαύμα, συγκινήθηκα βαθύτατα...

    ...Όταν γύρισα το 1920 από τη Μικρασιατική οπισθοχώρηση, έμαθα πως λίγες ημέρες πριν, μια φτωχιά γυναίκα πήγε ξυπόλητη στο μοναστήρι. Μόλις την είδε ο Άγιος, έβγαλε τις παντόφλες του και τις έδωσε. Ύστερα από λίγο, πήγε μα άλλη φτωχιά που πείναγε. Λέει τότε ο Άγιος στις Γερόντισσες:

    - Δώστε της να φάει.
    - Δεν έχουμε τίποτα, Σεβασμιώτατε, εκτός από λιγοστό ψωμάκι.
    - Να το δώσετε αμέσως τους είπε ... κι έχει ο Θεός!...

    Το πρωί, να΄σου ένας πλούσιος με δύο γαϊδουράκια, φορτωμένα ρύζι, ζάχαρη, μακαρόνια, αλεύρι. Δωρεά στη μονή. Το ξέρω, γιατί βοήθησα στο ξεφόρτωμα. Θυμάμαι, γύρισε ο Άγιος εκείνη τη στιγμή και λέει με σημασία στην ηγουμένη:

    -Γερόντισσα, έχει ο Θεός... Κι έκανε το σταυρό του.

     ... Άλλη μια φορά, πήγανε χωρικοί από τον Κοντό και του είπαν ότι με την ανομβρία θα πάθουνε πολλές ζημιές. Ο Άγιος έκανε δέηση και άρχισε αμέσως δυνατή βροχή! Τα θυμάμαι πολύ καλά.

    Τι ευλογία, γιαγιά, να ζήσει στο νησί σας ο Άγιος Νεκτάριος!...

        Άκου δω. Παντού γίνανε του κόσμου τα εγκλήματα. Κάψανε τα Καλάβρυτα, κάψαν τα χωριά όλα. Εδώ, δεν εράγισε ούτε πέτρα. Δεν άνοιξε μύτη. Για τη χάρη του Αγίου. Μιλώ για την Κατοχή. Ο γερμανός διοικητής Αθηνών, έλεγε ότι άμα περνάγανε τ΄αεροπλάνα τους και πήγαιναν στην Κρήτη, δεν βλέπανε την Αίγινα. Ούτε καταχνιά ήταν, ούτε τίποτα. Κι όμως! Αίγινα πουθενά. Τη σκέπαζε ο Άγιος. Από τον καιρό που ήρθε ο Άγιος στον τόπο μας, πάμε από το καλό στο καλύτερο


Από το βιβλίο «Μίλησα με τον Άγιο Νεκτάριο» Β΄ Τόμος ΑΘΗΝΑΙ 1999

 Κάποτε και ενώ ο Άγιος ήταν Διευθυντής στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή ένας δεκαοκτάχρονος μαθητής του, ο Νικόλας, είχε αρρωστήσει βαριά με ανίατη για την εποχή εκείνη ασθένεια.

"Βλέπετε, Σεβασμιώτατε", έλεγε στον Άγιο ο μαθητής του, " το σχέδιο του Θεού είναι να πεθάνω!" Το βράδυ ο Άγιος λειτούργησε, προσευχήθηκε, έκανε αγρυπνία, παρακάλεσε τον Θεό, την Παναγία...

Την άλλη μέρα το μεσημέρι στο τραπέζι ανακοίνωσε στους μαθητές της Σχολής:
- Ο Νικόλας θα γίνει καλά!

Το βράδυ η Παναγία είχε παρουσιαστεί στον ύπνο του Αγίου και του είχε αναγγείλει τη θεραπεία του παιδιού.
Πράγματι, από το βράδυ κιόλας της ίδιας ημέρας, παρόλο που οι γιατροί δεν έδιναν ελπίδες ζωής στο νεαρό μαθητή του Αγίου, αυτός άρχισε να γίνεται καλύτερα και σε λίγα χρόνια μάλιστα, έλαβε το αξίωμα της Ιερωσύνης από τα ίδια τα χέρια του Αγίου.
  Αμέσως μετά τη κοίμηση του Αγίου, το σώμα του άρχισε να ευωδιάζει. Και όταν για μιά στιγμή έβγαλαν τη μάλλινη φανέλλα που φορούσε και την πέταξαν πρόχειρα στο διπλανό κρεββάτι, σε άνθρωπο που έπασχε από παράλυση στα άκρα, ο άρρωστος έγινε αμέσως καλά!


Σώτου Χονδροπούλου Ο Άγιος του αιώνα μας Έκδοση 3η.

 Δώδεκα ετών ο Δημητράκης Καμπέρης, από τη Βάρκιζα, εξ αιτίας σοβαρής μορφής τετάνου από τον οποίο προσεβλήθη, εισήχθη στο νοσοκομείο των Παίδων ,σε κωματώδη κατάσταση. Το συκώτι του βρισκόταν σε οριακό σημείο. Όλοι ανεξαιρέτως αγωνιούσαν για την εξέλιξη της υγείας του , φοβούμενοι μάλιστα τα χειρότερα. .. Τέτοιες στιγμές ο φόβος, η αγωνία, η απόγνωση εγκλωβίζουν το νου σε σημείο που αδυνατεί να λειτουργήσει ελεύθερα και άρα αποτελεσματικά. Όμως οι ευλογημένοι γονείς του παιδιού - άνθρωποι βαθιάς πίστεως - δεν έχασαν το θάρρος τους. « Ήλπισαν επί Κύριον » και το μυαλό και η καρδιά τους στράφηκαν στον Άγιο Νεκτάριο τον θαυματουργό. Έτρεξαν στην Καμάριζα και προσεκάλεσαν τον Γέροντα Νεκτάριο. Του ζήτησαν να σπεύσει στο προσκεφάλι του παιδιού , το οποίο εν τω μεταξύ βρισκόταν σε κρίσιμο σημείο. Ο π. Νεκτάριος έχοντας επίγνωση της υψηλής αποστολής του , δεν έχασε ούτε λεπτό. Πήρε μαζί του Λείψανο του Αγίου Νεκταρίου και λαδάκι από το καντήλι του και πήγε στο νοσοκομείο. Γονάτισε δίπλα στο άρρωστο παιδί , το οποίο - όπως αναφέραμε - βρισκόταν σε κώμα. Καμιά επικοινωνία με το περιβάλλον. Ο Γέροντας προσευχήθηκε επί πολλή ώρα θερμά, επικαλούμενος τη χάρη του θαυματουργού αγίου Νεκταρίου. Σταύρωσε το αγόρι και άλειψε το μέτωπό του με το ιερό λαδάκι, εκφράζοντας στους γονείς και στους λοιπούς συγγενείς που αγωνιούσαν , την πεποίθηση ότι ο Άγιος θα έκανε κι αυτή τη φορά το θαύμα του. Αυτά είπε, τους ευλόγησε κι έφυγε. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά - ω του θαύματος - το παιδί άνοιξε τα μάτια του ,ανακάθησε στο κρεβάτι και ρώτησε τη μητέρα του ( η οποία έκλαιγε από χαρά ) : - Που είναι, μανούλα, ο παπούλης που με σταύρωσε; Όλοι οι παρευρισκόμενοι άρχισαν με λυγμούς να ευχαριστούν τον άγιο Νεκτάριο, ο οποίος άκουσε τις προσευχές του π. Νεκταρίου και τις δικές τους και χάρισε στο παιδί την πολύτιμη υγεία ! ] Από το βιβλίο « Ο Γέροντας Νεκτάριος »

Ο Ιωάννης Σαράντης ( Καββαδία 26 Νέο Φάληρο ) έπασχε από καρκίνο του παχέος εντέρου . Οι γιατροί, όπως ήταν φυσικό , του είπαν ότι έπρεπε να χειρουργηθεί αμέσως. Τι άλλο να κάνει σε αυτή την περίπτωση... Μόλις άκουσε τα λόγια αυτά, δεν απελπίσθηκε. Έχοντας μεγάλη εμπιστοσύνη στον άγιο Νεκτάριο έκανε θερμή προσευχή ,ζητώντας του λύση στο δράμα. Ταχύς εις αντίληψιν ο θαυματουργός Άγιος παρουσιάστηκε το ίδιο κιόλας βράδυ στον ύπνο του και του είπε: « Έχε πίστη ! Ο Θεός θα σε βοηθήσει. Φρόντισε να πας στο Προσκύνημα , στην Καμάριζα. Να εξομολογηθείς στον Γέροντα, να σε σταυρώσει και να σου δώσει λαδάκι από το καντήλι να πιεις. Ο Θεός που είναι μεγάλος θα σου δώσει την υγεία σου το μεσημέρι της προσεχούς Παρασκευής » ! Ο ασθενής ξύπνησε γεμάτος δέος , ελπίδα, πίστη, αγαλίαση. Την επομένη κιόλας, έτρεξε στο Ιερό Προσκύνημα του Αγίου Νεκταρίου, στην Καμάριζα Λαυρίου. Ανέφερε στον Γέροντα τα καθέκαστα κι εξομολογήθηκε με συντριβή και κατάνυξη στο πετραχήλι του . Εκείνος τον σταύρωσε αναπέμποντας ευχές, τον στήριξε, τον ανακούφισε. Του έδωσε να πιει από τον καντηλάκι του αγίου Νεκταρίου.

Έκανε ακριβώς ότι είπε ο Άγιος και το μεσημέρι της Παρασκευής ένιωσε ξαφνικά ένα φρικτό πόνο στην κοιλιακή χώρα και στη συνέχεια ο πόνος παραχώρησε τη θέση του σε ένα συναίσθημα ηρεμίας και χαράς. Από εκείνη τη στιγμή - όπως έδειξαν οι εξετάσεις που έγιναν στη συνέχεια - θεραπεύθηκε ! Και πάλι στο προσκύνημα του Αγίου Νεκταρίου ,στην Καμάριζα, αυτή τη φορά όχι για ικεσία μα για να δοξολογήσει τον Θεό, ο Οποίος δια του αγίου Νεκταρίου τον θεράπευσε από καρκίνο. Καταφιλούσε τα χέρια του Γέροντα, ζητώντας του να μην πάψει να δέεται στον Άγιο για αυτόν και την οικογένειά του.

Από το βιβλίο « Ο Γέροντας Νεκτάριος » 

egolpion.com
impantokratoros.gr
ἀναδημοσίευση:http://anavaseis.blogspot.com

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΥΜΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

«Σων εφυμνίων κόρος ου προσγίγνεται πιστοίς τοις ευαγέσι, κόρη πάνσεμνε, τον πόθον πόθος άλλος διαδέχεται , προς αίνεσίν σου μητερ ..»( Άγιος Νεκτάριος  )          

            «Ω γλυκυτάτη και πραγμα και όνομα Μαριάμ, τι πόθος είναι τουτο, όπου αισθάνομαι εις τον εαυτόν μου; Εγώ δεν ημπορώ να χορτάσω τους επαίνους των μεγαλείων σου. Όσον γαρ περισσότερον τα επαινω, τόσον περισσότερον τα ορέγομαι, και ο πόθος μου επ’ άπειρον προβαίνει, και η επιθυμία μου ακόρεστος γίνεται·΄διό και πάλιν επιθυμω να τα επαινέσω».

( Άγιος  Νικόδημος)

          Ο Άγιος Νεκτάριος υπήρξεν κατ’ εξοχήν «Θεοτοκόφιλος», όπως άλλωστε όλοι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, με κορυφαίον τον ιερόν Νικόδημον. Η μνήμη και μόνον της Θεοτόκου κινεί τον νουν και την ψυχήν του Αγίου μας εις υμνωδίαν , εις χαράν και ευχαριστίαν. Και η μυστική αυτή χαρά και ευγνωμοσύνη γίνεται άσμα καινόν και δοξολογία ακατάπαυστος. Εις τους χιλιάδας ύμνους του προς την ευλογημένην Θεοτόκον διακρίνει κανείς καθαρά τους παφλασμούς της αγάπης και του θείου έρωτος προς την πάμφωτον δόξαν και την υπέρ νουν αγαθότητα της Κυρίας των Αγγέλων. Και επειδή η Παναγία είναι αχωρίστως συνδεδεμένη με τον Χριστόν , οι ύμνοι και αι ευχαριστήριοι ωδαί και αι δοξολογίαι του Αγίου μας απευθύνονται και εις τον Χριστόν και εις την Παναγίαν κοινώς και αχωρίστως.

Ο ποιητικός λόγος του  Άγιου  γίνεται τραγούδι, γίνεται αίνος και δοξολογία εις τας χάριτας της Θεοτόκου. Το κέντρον των στοχασμών και των ηγιασμένων συναισθημάτων του είναι η «μετά Θεόν Θεός », η μήτηρ του Κυρίου, και με την χάριν του Αγίου Πνεύματος αναπηδούν από τα βάθη της ηγιασμένης υπάρξεώς του συναισθήματα χαράς, ευχαριστίας, , αγάπης και λατρείας προς το πρόσωπον της Θεοτόκου.

          Εδώ ισχύει διά τον άγιον Νεκτάριον ό,τι και με τον ιερόν Δαμασκηνόν, όταν εις εγκωμιαστικόν λόγον εις την Θεομήτορα λέγει :

« ..Γλυκόπιοτο είναι το κρασί και θρεπτικό το ψωμί· το πρώτο ευφραίνει την καρδιά του ανθρώπου, και το άλλο την στεριώνει. Αλλά τι μπορεί να’ ναι πιο γλυκό από την Μητέρα του Θεού; Αυτή αιχμαλώτισε την σκέψη μου και έδεσε την γλώσσα μου. Αυτήν έχω συνέχεια μπροστά μου , στον ξύπνιο και στα όνειρά μου…»

          Ο  Άγιος γνωρίζει ότι «πάντα γαρ αυτή θεσμόν εγκωμίων υπέρκειται», αφού « φρικτόν και άρρητον όντως μυστήριον » όλα όσα συνδέονται με την Θεομήτορα. Διά τούτο εις τους ύμνους Του ζητεί την θείαν ενίσχυσιν, τον φωτισμόν του Αγίου Πνεύματος και την συγκατάβασιν της πανυμνήτου και παναχράντου Κόρης .

          Εις τα ποιητικά κείμενα του  Άγιου εκφράζεται όλος ο θείος έρως δια τον Χριστόν και την Θεόνυμφον  Μαρίαν, έρως- καρπός πνευματικός του αγίου Πνεύματος.«Νοερός, εγκάρδιος,  ειρηνικός , άνθος γνώσεως της υπερσεραφιμικής καθαρότητος και αγαθότητός της, ακτινοβολία απείρου ευγνωμοσύνης διά την αποφασιστικήν συμβολήν της εις την αιωνίαν σωτηρίαν. Και διά την δυνατότητα θεώσεως των ανθρώπων.  Έρως που έτρωσε τας καρδίας των Αγίων, και αι ψυχαί τους εφλέγοντο αδιαλείπτως δια τον Θεόν και την Θεοτόκον. Δι’ αυτό και συνεχώς υμνούσαν, και η καρδία τους ανέδιδε το άρωμα της λατρείας της “εις οσμήν ευωδίας πνευματικής” ».

          Ακριβώς αυτό συμβαίνει με τον  Άγιο  μας , « του οποίου ο θείος έρως  προς τον Θεόν και την Υπεραγίαν Θεοτόκον προσελάμβανε υμνητικήν μορφήν, όπως τεκμηριώνουν τά πλήθη των υμνολογικών στίχων του και το μικρόν  Θεοτοκάριόν του.  Αδιάλειπτος ήταν η «λατρεία» του προς την Παναγίαν και η καρδία του, η ενεργουμένη από την Θείαν χάριν , αποτελούσε ανεξάντλητον πηγήν θεολογικών εννοιών και ερωτικών εμπειριών . Οι ύμνοι θείων ερώτων και τα μελητήματά του , περί αγάπης και θείου έρωτος αποτελούν κλασικά κείμενα της ορθοδόξου γραμματείας, όπου καταφαίνεται η ποιότης, τα χαρακτηριστικά , η γεύσις του γνησίου , του αγιοπνευματικού θείου έρωτος , του πατερικού , του φιλοκαλικού, που φώλιαζε εις τας καρδίας των Αγίων και τους ενέπνεε τας αγγελικάς υμνωδίας, τα αθάνατα ερωτικά ποιήματα και τα συγκλονιστικά κείμενα αυτομεμψίας, ταπεινώσεως, δακρύων  και χαροποιού πένθους».

          Η ενέργεια του θείου έρωτος και τα κύματα της θείας χάριτος εις την ηγιασμένην καρδίαν του αγίου Νεκταρίου, κατηυθύνοντο προς την τρισήλιον Θεότητα,  τον σεσαρκωμένον Λόγον Ιησούν Χριστόν , εξαιρέτως όμως και ειδικώς, εις ποιητικά μέτρα , προς την «Μαρίαν αειπάρθενον κόσμου παντός Κυρίαν» , «προς αίνεσιν και ανύμνησιν  της Γοργοεπηκόου και ταχείας εις αντίληψιν , βοήθειαν και προστασίαν των επικαλουμένων αυτήν , και προς  έκφρασιν της Απείρου προς Αυτήν ευγνωμοσύνης μου δια τας πολλάς προς εμέ Αυτής ευεργεσίας , ας παραπηύλαυσα», όπως σημειώνει εις τον πρόλογον του «Θεοτοκαρίου» του.

           Πέραν των πολυπληθών ύμνων και ωδών προς την Πανακήρατον και Παντευλόγητον Θεοτόκον τα οποία συνέθεσε ο Άγιος, « όπως παράσχη τοις αγαπώσι και τιμώσι την Μητέρα του Κυρίου, εγκόλπιόν τι εν ω να ευρίσκωσι διατετυπωμένα τα εαυτών συναισθήματα και ικανοποιώσιν αυτά , άδοντες και υμνούντες την Υπεραγίαν Θεοτόκον , την μητέρα του Θεού ημων», συνέγραψε και μικράν πραγματείαν υπό τον τίτλον «Μελέτη περί της Μητρός του Κυρίου, της Υπεραγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας». Εις αυτήν διαπραγματεύεται περί της αειπαρθενίας της Θεοτόκου, περί  του σεβασμού των πιστών προς την Υπεραγίαν  Δέσποιναν Θεοτόκον και αειπάρθενον Μαρίαν καθώς  και περί των αγίων αυτής εικόνων και περί των ιερών Ναών των τιμωμένων επ ονόματι αυτής, ενώ εις το τρίτον κεφάλαιον ομιλεί περί της προσωνυμίας «Θεοτόκος».

          Πρόκειται περί ευσυνόπτου αλλ’ ακριβούς εξετάσεως της εκθέσεως της πίστεως των Ορθοδόξων περί της Υπεραγίας Θεοτόκου , έναντι των αιρετικών κακοδοξιών συγχρόνων και παλαιών .

       Ας παρακαλέσωμεν την Υπεραγίαν Θεοτόκον να σκέπη και να φρουρή ,το γένος των Ορθοδόξων. Ας τρέχωμεν εις την χάριν της , εις τας θαυματουργάς εικόνας της και αυτήν να κάμωμεν καθημερινόν εντρύφημα και μελέτην μας , προσευχήν και αναπνοήν μας.

Και κλείεται η άτεχνος αυτή αναφορά εις την Θεοτοκοφιλίαν του αγίου Νεκταρίου, με τους λόγους του οσίου  Σιλουανού του Αγιορείτου διά την Δέσποιναν του κόσμου:

«Αξιοθαύμαστον και ακατάληπτον πράγμα . Ζη εις τους ουρανούς και αδιαλείπτως θεωρεί την δόξαν του Θεού, αλλά δεν λησμονεί και ημάς τους πένητας , και διά της ευσπλαγχνίας της περιβάλλει όλην την γην και όλους τους λαούς. Και αυτήν την Άχραντον Μητέρα Αυτού ο Κύριος έδωκεν εις ημάς. Αύτη είναι η χαρά και η ελπίς  ημών.  Αύτη είναι η κατά πνεύμα μήτηρ ημών και είναι πλησίον εις ημάς κατά φύσιν ως άνθρωπος , και κάθε χριστιανική ψυχή έλκεται προς Αυτήν εν αγάπη».

      Είθε και σε μας να ανάψη αυτός ο θείος πόθος να υμνώμεν την Θεοτόκον, και μετά του αγίου Νεκταρίου ας παρακαλέσωμεν.

 

« Χάρισαί μοι, πανάχραντε, την ηθικήν ανδρείαν

Το θάρρος , την ευστάθειαν , δος μοι την καρτερίαν.

Δος μοι την αυταπάρνησιν , την αφιλαργυρίαν,

Ζήλον μετ’ επιγνώσεως και αμνησικακίαν.

Δος πίστιν ζώσαν, ενεργόν, θερμήν, αγνήν, αγίαν,

Ελπίδα αδιάσειστον , βεβαίαν και οσίαν » .

         

Βίος και Συγγραφικό έργο του Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως α' μέρος

Ο βίος του Αγίου Νεκταρίου

Ο Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως γεννήθηκε την Τρίτη 1 Οκτωβρίου του 1846 στην Σηλυβρία της Τουρκοκρατούμενης Θράκης, από ευσεβείς και φτωχούς γονείς, τον Δήμο (Δημοσθένη) και Μπαλού (Βασιλική) Κεφαλά. Ο πατέρας του καταγόταν από τα Ιωάννινα, ναυτικός στο επάγγελμα, και η μητέρα του καταγόταν από την Σηλυβρία. Ήταν το πέμπτο παιδί της οικογένειας και είχε πέντε ή έξι αδέρφια: τον Δημήτριο, τον Γρηγόριο, τη Σμαράγδα, τη Σεβαστή, τη Μαριώρα και τον Χαραλάμπη (το όνομα και η ύπαρξη του οποίου εμφανίζονται στην διαθήκη του Αγίου, ενώ κάποιες πηγές τον θέλουν να αντικατέστησε τον Άγιο ως διδάσκαλος στο χωριό Λιθί της Χίου). Το αρχικό του όνομα ήταν Αναστάσιος.

Έλαβε τα πρώτα γράμματα από την μητέρα του μαζί με χριστιανικές διδαχές. Στη Σηλυβρία τελείωσε το δημοτικό και το σχολαρχείο. Ήταν ένα ευφυέστατο παιδί με πολύ καλή μνήμη, που έδειξε την διδασκαλική και θεολογική του κλίση από πολύ νωρίς. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε ηλικία μόλις επτά ετών, έραβε φύλλα χαρτιού μεταξύ τους με σκοπό να φτιάξει βιβλία για να γράψει σε αυτά τα λόγια του Θεού, όπως ο ίδιος είπε στην μητέρα του.

Κατόπιν μετανάστευσε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάστηκε στην αρχή σε καπνοπωλείο, τόσο για να βοηθήσει οικονομικά την οικογένεια του όσο και για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές του.

Εκείνο τον καιρό άρχισε να μελετά και να συλλέγει ρητά και αποφθέγματα Αγίων Πατέρων και κλασικών φιλοσόφων, τα οποία αποτέλεσαν το δίτομο βιβλίο «Ιερών και φιλοσοφικών λογίων θησαύρισμα», που εξέδωσε το 1895. Τα συγκέντρωνε όχι μόνο για δική του χρήση, αλλά και για να μπορέσει να τα μεταφέρει στους συνανθρώπους του και να τους ωφελήσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πλευράς του χαρακτήρα του είναι ότι έγραφε κάποια από αυτά τα γνωμικά στις χάρτινες καπνοσακούλες του καπνοπωλείου, ώστε να τα διαβάσουν και να ωφεληθούν όσοι τις χρησιμοποιούσαν. Η πρακτική αυτή έλυνε και το πρόβλημα της δημοσίευσης τους από εκείνον, ελλείψει χρηματικών πόρων.

Πριν ακόμα συμπληρώσει το 20^ό έτος της ηλικίας του, προσελήφθη ως παιδονόμος στο σχολείο του Μετοχίου του Παναγίου Τάφου στην Κωνσταντινούπολη (διευθυντής του σχολείου αυτού ήταν ο θείος του -από την πλευρά της μητέρας του- Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης) όπου συνέχισε τις σπουδές του, ενώ ταυτόχρονα εργαζόταν διδάσκοντας τις μικρότερες τάξεις.

Την ίδια περίοδο έλαβε χώρα και το πρώτο θαύμα του Αγίου Νεκταρίου. Ενώ βρισκόταν σε ιστιοφόρο και ταξίδευε για να πάει από την Κωνσταντινούπολη στην ιδιαίτερη πατρίδα του -για να εορτάσει μαζί με την οικογένεια του τα Χριστούγεννα- έπιασε μεγάλη τρικυμία. Με την παραίνεση και τις προσευχές όμως του Αγίου, το πλοίο κατάφερε να φτάσει στον προορισμό του και έτσι γλύτωσαν τη ζωή τους οι συνεπιβάτες του και φυσικά ο ίδιος.

Μετά την Κωνσταντινούπολη ο «Άγιος του 20ου αιώνα μετέβη στη Χίο. Εκεί στην αρχή εργάστηκε ως δημοδιδάσκαλος στο χωριό Λιθί, ενώ παράλληλα κήρυττε σε Ιερούς ναούς της περιοχής.

Μετά την πάροδο επτά ετών, εισήλθε ως δόκιμος μοναχός στην «Νέα Μονή», της Χίου, σε ηλικία 27 ετών. Τρία χρόνια αργότερα έγινε μοναχός (στις 7 Νοεμβρίου 1876) και έλαβε το όνομα Λάζαρος, ενώ άρχισε να εργάζεται ως γραμματέας του μοναστηριού. Λίγους μήνες αργότερα (στις 15 Ιανουαρίου 1877) χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος από τον τότε Μητροπολίτη Χίου, Γρηγόριο. Κατά την χειροτονία του έλαβε το όνομα Νεκτάριος.

Το ίδιο έτος (1877) έφυγε από την Νέα Μονή με άδεια και πήγε στην Αθήνα για να συνεχίσει τις σπουδές του. Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι τα έξοδα των σπουδών του αυτών κάλυψαν οι αδερφοί Χωρέμη -ο Ιωάννης και ο Δημοσθένης Χωρέμης. Στο νησί της Χίου επέστρεψε μετά από τρία έτη, έχοντας στις αποσκευές του το πτυχίο του Γυμνασίου.

Στα τέλη Σεπτέμβρη του 1882 μετέβη στην Αλεξάνδρεια όπου παρουσιάστηκε στον Πατριάρχη Σωφρόνιο και του εξέθεσε την επιθυμία του να συνεχίσει τις σπουδές του, δίνοντάς του και μια συστατική επιστολή από τον Ηγούμενο της Νέας Μονής, Νικηφόρο. Ο Σωφρόνιος όντως τον βοήθησε αναλαμβάνοντας το Πατριαρχείο το ένα μέρος από τα έξοδα των σπουδών, (ενώ το υπόλοιπο το κάλυψαν οι αδερφοί Χωρέμη) θέτοντάς του όμως ως όρο μετά το πέρας των σπουδών του, να επιστρέψει στην Αλεξάνδρεια και να εργαστεί για το Πατριαρχείο.

Έτσι ο Άγιος Νεκτάριος, πήρε για άλλη μια φορά τον δρόμο για την Αθήνα όπου γράφτηκε στην Θεολογική Σχολή Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε τρία χρόνια αργότερα. Στην Θεολογική Σχολή διδάχθηκε: Δογματική, Ηθική, Παλαιά Διαθήκη, Εβραϊκά, Καινή Διαθήκη, Ποιμαντική, Πατρολογία, Χριστιανική Αρχαιολογία, Κατηχητική, Συμβολική και Ιστορία Δογμάτων. Την περίοδο των σπουδών του υπηρέτησε ως διάκονος στους ναούς: της Αγίας Ειρήνης (Αιόλου), της Παντάνασσας (Μοναστηράκι) και του Αγίου Νικολάου (Πευκάκια).

Τέλη του 1885 ή αρχές του 1886 επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια έχοντας τελειώσει τις σπουδές του στην Θεολογική Σχολή Αθηνών. Φτάνοντας εκεί ανέλαβε αμέσως καθήκοντα ιεροκήρυκα. Στις 23 Μαρτίου του 1886 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος στον Ναό του Αγίου Σάββα από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, ενώ τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου ανήλθε στο αξίωμα του Αρχιμανδρίτη. Εργάστηκε ως γραμματέας του Πατριαρχείου και κατόπιν ως Πατριαρχικός Επίτροπος στο Κάιρο.

Τον Ιανουάριο του 1889 ο Πατριάρχης Σωφρόνιος, αναγνωρίζοντας την αξία του Αγίου και βλέποντας την αγάπη με την οποία τον περιέβαλαν οι πιστοί, τον χειροτόνησε Μητροπολίτη Πενταπόλεως. Ο Άγιος ασκούσε τα καθήκοντα του με ζήλο και υποδειγματικό τρόπο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, το ποίμνιό του να τον αγαπά όλο και περισσότερο, ενώ -στον αντίποδα- κάποιοι στο Πατριαρχικό περιβάλλον άρχισαν να τον συκοφαντούν από μόχθο για την αγάπη που του είχαν οι χριστιανοί, αλλά και το μεγαλείο του χαρακτήρα του.

Οι συκοφάντες έριξαν τους σπόρους τους, κι εκείνοι βρήκαν γόνιμο έδαφος στον υπερήλικο Πατριάρχη με αποτέλεσμα να αφαιρεθούν από τον Άγιο Νεκτάριο τα αξιώματά του, και να του επιτραπεί μόνο να διαμένει στο δωμάτιο του, χωρίς να μπορεί να κινείται στην περιοχή του Καΐρου και στις γύρω κωμοπόλεις. Οι συκοφάντες όμως δεν έμειναν ικανοποιημένοι. Συνέχισαν το βδελυρό τους έργο και έτσι, στις 11 Ιουλίου του 1890 εξεδόθη από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας «απολυτήριο», με το οποίο υποχρέωναν τον Άγιο να εγκαταλείψει την Αίγυπτο, παρόλο που εκείνος είχε συμμορφωθεί απόλυτα και χωρίς διαμαρτυρίες στις εντολές του Σωφρόνιου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το «απολυτήριο» δεν ήταν σύμφωνο με τους κανόνες της Εκκλησίας -δεν είχε γίνει εκκλησιαστική δίκη- αλλά και δεν του καταβλήθηκαν οι μισθοί που του χρωστούσε το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας από την μέρα που χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Πενταπόλεως έως και την ημέρα που τον ανάγκασαν να αποχωρήσει από την Αίγυπτο.

Έτσι ο Άγιος Νεκτάριος πήρε για τρίτη φορά τον δρόμο για την Αθήνα. Από την στιγμή που έφτασε στην ελληνική πρωτεύουσα, άρχισε να αναζητά κάποια θέση που θα του επέτρεπε να προσφέρει ξανά τις υπηρεσίες του στους ανθρώπους. Μετά από ένα δύσκολο χρόνο, λόγω της άσχημης οικονομικής του κατάστασης, διορίστηκε από την Εκκλησία της Ελλάδος ιεροκήρυκας Ευβοίας, στις 15 Φεβρουαρίου του 1891. Κοντά στους εκεί χριστιανούς έμεινε δυόμιση χρόνια, έως τον Αύγουστο του 1893, όπου μετατέθηκε στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος. Στην νέα του θέση παρέμεινε μόλις μισό χρόνο.

Το ήθος του, ο εξαίσιος χαρακτήρας του, η ευσέβεια του, αλλά και οι πράξεις του, έκαναν το ποίμνιό του να τον αγαπά σαν πατέρα και η φήμη του άρχισε να εξαπλώνεται συνεχώς. Λίγο αργότερα, τον Μάρτιο του 1894, ο Άγιος Νεκτάριος διορίστηκε διευθυντής της Ριζαρείου σχολής.

Στην διεύθυνση της Ριζαρείου παρέμεινε για 14 ολόκληρα χρόνια. Στο διάστημα αυτών των ετών έδωσε νέα πνοή στο ίδρυμα και βοήθησε στην εκπαίδευση και την ανάδειξη πλήθους κληρικών και επιστημόνων. Παράλληλα συνέχισε -με μεγαλύτερη μάλιστα ένταση- το συγγραφικό του έργο. Μια ασχολία που τον συνόδευε από τα νεανικά του χρόνια και που χάρισε σε εμάς πνευματικούς θησαυρούς γεννημένους στο μυαλό και την ψυχή του Αγίου Νεκταρίου.

Τις περισσότερες ώρες της ημέρας εργαζόταν για τις ανάγκες της σχολής και τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο του τον μοίραζε στην προσευχή, στην μελέτη, στην συγγραφή και στην αγαπημένη του ασχολία: την φροντίδα λουλουδιών και δέντρων.

Κατά την διάρκεια των θερινών διακοπών της σχολής, το καλοκαίρι του 1898, ο Άγιος Νεκτάριος επισκέφθηκε το Άγιο Όρος, όπου και περιόδευσε στις εκεί Μονές για σχεδόν δύο μήνες. Στο διάστημα αυτό μελέτησε εκτενώς τα χειρόγραφα στις βιβλιοθήκες των Μονών, προς αναζήτηση υλικού για τις επιστημονικές εργασίες του.

Παράλληλα με τα καθήκοντα του διευθυντού της Ριζαρείου, αναλαμβάνει και φιλανθρωπική δράση συνδράμοντας όσους είχαν ανάγκη σε πνευματικό και υλικό επίπεδο. Η έντονη σωματική και πνευματική δράση εκείνων των ετών, επέδρασε αρνητικά στην υγεία του Αγίου, ο οποίος νοσούσε όλο και πιο συχνά. Τότε ήταν που στο μυαλό του γεννήθηκε η ιδέα της επιστροφής στον μοναστικό βίο και ζήτησε από την Νέα Μονή Χίου το απολυτήριό του, ώστε να μπορέσει να μονάσει όπου ήθελε. Το εν λόγω απολυτήριο εστάλη από την Νέα Μονή στον Άγιο Νεκτάριο στις 24 Νοεμβρίου του 1900.

Όταν κάποια στιγμή ο Άγιος γνωρίστηκε με την Χρυσάνθη Στρογγυλού (μετέπειτα Ηγουμένη Ξένη), μια τυφλή και ευσεβή γυναίκα, μπήκε το πρώτο λιθαράκι για την δημιουργία της Μονής στην Αίγινα. Η Χρυσάνθη μαζί με μερικές ακόμα γυναίκες επιθυμούσαν να μονάσουν και αναζητούσαν ένα πνευματικό οδηγό, τον οποίο βρήκαν στο πρόσωπο του Αγίου Νεκταρίου. Με παραίνεση του άρχισαν να αναζητούν τόπο για την δημιουργία ενός Μοναστηριού, και τελικά κατέληξαν σε μια ερειπωμένη Μονή -αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή και διαλυμένη από το 1834 με διάταγμα των Βαυαρών- στην Αίγινα. Όταν επισκέφθηκε και ο Άγιος τον τόπο εκείνο, αποφασίστηκε να επισκευαστούν τα παλαιά κτήρια της μονής και να τεθεί το μοναστήρι ξανά σε λειτουργία. Οι εργασίες για τον σκοπό αυτό ξεκίνησαν το 1904, η δε Μονή θα ήταν αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα. Ο Άγιος από την Αθήνα, όπου ήταν ακόμα διευθυντής στην Ριζάρειο, καθοδηγούσε τις μοναχές και όποτε έβρισκε χρόνο επισκεπτόταν την Μονή στην οποία έμελλε να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Μετά από τέσσερα χρόνια, έχοντας πλέον αποφασίσει να αποσυρθεί στο Μοναστήρι της Αίγινας και να ασχοληθεί με την οργάνωσή του και την πνευματική καθοδήγηση των καλογριών που το στελέχωναν, υπέβαλε την παραίτησή του στο διοικητικό συμβούλιο της Ριζαρείου στις 7 Φεβρουαρίου του 1908. Η παραίτηση έγινε δεκτή από το συμβούλιο, το οποίο τον συνταξιοδότησε -ως ελάχιστη αναγνώριση του έργου του- με το σημαντικό για την εποχή ποσό, των 250 δραχμών το μήνα.

Στη Μονή εγκαταστάθηκε μετά το Πάσχα του ιδίου έτους, καθώς παρέμεινε στην θέση του διευθυντή της Ριζαρείου μέχρι να βρεθεί αντικαταστάτης.

Με δικά του έξοδα έκτισε μια μικρή οικία, πλησίον, αλλά εκτός της Μονής, στην οποία θα κατοικούσε. Αξιοσημείωτο είναι ότι έλαβε ενεργά μέρος στο κτίσιμο, κουβαλώντας χώμα ή λάσπη και σκάβοντας, βοηθώντας τους τεχνίτες. Ποτέ, σε όλη του τη ζωή, δεν θεώρησε κάποια εργασία ανάξια του. Πάντα έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του, με ιδιαίτερη χαρά, ζήλο και ταπεινοφροσύνη.

Οι προσπάθειες που έκανε ώστε να αναγνωριστεί επίσημα η Μονή από την Εκκλησία της Ελλάδος ήταν γιγαντώδεις. Τελικά η αναγνώριση επιτεύχθηκε τέσσερα χρόνια μετά την κοίμησή του, οπότε και ανακοινώθηκε στις μοναχές με επιστολή του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου, στις 15 Μαΐου του 1924.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Άγιος Νεκτάριος έπασχε από χρόνια προστατίτιδα, η οποία του δημιουργούσε αφόρητους πόνους. Τελικά συμφώνησε στις συστάσεις των γιατρών και ήρθε στην Αθήνα στο Αρεταίειο νοσοκομείο. Εκεί νοσηλεύτηκε στο 2ο θάλαμο του 2ου ορόφου (ήταν θάλαμος Γ' θέσης: απορίας) για δύο σχεδόν μήνες. Στο πλευρό του, καθ' όλη την διάρκεια της νοσηλείας του, ήταν συνεχώς -και εναλλάσσονταν σε βάρδιες- οι μοναχές Ευφημία και Αγαπία. Τελικά γύρω στα μεσάνυχτα της 8ης προς 9ης Νοεμβρίου του 1920 αναχώρησε για τους Ουρανούς, σε ηλικία 74 ετών. Σήμερα στο θάλαμο, όπου άφησε την τελευταία του πνοή καίει διαρκώς ένα καντήλι μπροστά στην πάνσεπτη εικόνα του. Καθημερινά επισκέπτονται το θάλαμο πλήθος πιστών, κυρίως αρρώστων, οι οποίοι στέκονται για λίγο και νοερά αφήνουν τους στεναγμούς της καρδιάς τους, σαν μία θερμή ικεσία προς τον φιλάνθρωπο άγιο. Και εκείνος φαίνεται να συγκατανεύει. Τους δίνει κουράγιο με το ιλαρό του βλέμμα και ενισχύει την πίστη τους. Τους θυμίζει ότι και ο ίδιος πόνεσε ψυχικά και σωματικά αλλά ενισχυόταν πάντα από την αδιάκοπη επαφή του με το Θεό.

Το σκήνωμα του Αγίου μεταφέρθηκε στην Αίγινα και από το λιμάνι μέχρι την Μονή το μετέφεραν στα χέρια τους οι πιστοί. Όλο το νησί θρηνούσε μα περισσότερο απ' όλους οι μοναχές που έχασαν τον Πατέρα και Οδηγό τους. Το ιερό του σκήνωμα ήδη είχε αρχίσει να αναδίδει ευωδία. Η ταφή του, έγινε στο προαύλιο της Μονής δίπλα στο αγαπημένο του πεύκο.

Όταν μετά από έξι μήνες άνοιξαν το μνήμα για να τοποθετηθεί μια επιτύμβια πλάκα -δωρεά της Ριζαρείου- το σκήνωμά του εξακολουθούσε να ευωδιάζει χωρίς να παρουσιάζει το παραμικρό σημάδι αλλοίωσης. Ενάμιση χρόνο αργότερα το μνήμα ξανανοίχτηκε και το ιερό σκήνωμα του εξακολουθούσε να παραμένει άφθαρτο και ευωδιάζον. Το ίδιο συνέβη και τρία χρόνια μετά την κοίμησή του. Συνολικά το σκήνωμα του παρέμεινε σε αυτή την κατάσταση για είκοσι ολόκληρα χρόνια!

Τριάντα δύο χρόνια, δε, μετά την κοίμησή του έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1953, από τον Μητροπολίτη Προκόπιο.

Η επίσημη αναγνώριση του, ως Αγίου της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, έγινε το 1961 με Πατριαρχική Συνοδική Πράξη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Τότε καθορίστηκε και η 9η Νοεμβρίου ως ημέρα εορτής του Αγίου Νεκταρίου.

Το συγγραφικό έργο του Αγίου Νεκταρίου

Στην λίστα που ακολουθεί μπορείτε να βρείτε τα συγγράμματα του Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, με αύξοντα αριθμό, τίτλο, τόπο έκδοσης και χρονολογία έκδοσης.

1.Λόγοι εκκλησιαστικοί, Αθήνα, 1884.

2.Δέκα λόγους εκκλησιαστικούς δια την Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, Αλεξάνδρεια, 1885.

3.Περί των Ιερών Συνόδων και περί των δύο πρώτων Οικουμενικών Συνόδων, Αλεξάνδρεια, 1888.

4.Λόγος εκφωνηθέντας εν τω Αχιλλοπουλείω Παρθεναγωγείο κατά την Εορτήν των Τριών Ιεραρχών, Αλεξάνδρεια, 1889.

5.Σχεδίασμα περί ανεξιθρησκείας, Αλεξάνδρεια, 1890 (έργο του Ευγενίου Βουλγάρεως με σημειώσεις του Αγίου στο τέλος).

6.Αι Οικουμενικαί Σύνοδοι της του Χριστού Εκκλησίας, Αθήνα, 1892.

7.Τα παρ' ημίν τελούμενα Ιερά Μνημόσυνα, Αθήνα, 1892.

8.Περί της εν τω κόσμω Αποκαλύψεως του Θεού, Αθήνα, 1892.

9.Υποτύπωσις περί ανθρώπου, Αθήνα, 1893.

10.Φυσική Θεολογία, Αλεξάνδρεια, 1893 (έργο του Νεοφύτου Βάμβα).

11.Χριστιανική Ηθική, Αλεξάνδρεια, 1893 (έργο του Νεοφύτου Βάμβα).

12.Περί των αποτελεσμάτων αληθούς και ψευδούς μορφώσεως, Αθήνα, 1894.

13.Περί επιμελείας ψυχής, Αθήνα, 1894.

14.Ιερών και Φιλοσοφικών Λογίων Θησαύρισμα (Τόμος Α), Αθήνα, 1895.

15.Περί των αιτίων του Σχίσματος, Αθήνα, 1895 (στο περιοδικό «Ιερός Σύνδεσμος»).

16.Ποιμαντικές Ομιλίες, Αθήνα, 1895 (στο περιοδικό «Ιερός Σύνδεσμος»).

17.Ιερών και Φιλοσοφικών Λογίων Θησαύρισμα (Τόμος Β), Αθήνα, 1896.

18.Επικαί και ελεγειακαί γνώμαι μικρών Ελλήνων ποιητών, Αθήνα, 1896.

19.Μάθημα Χριστιανικής Ηθικής, Αθήνα, 1897.

20.Μάθημα Ποιμαντικής, Αθήνα, 1898.

21.Ορθόδοξον Ιεράν Κατήχησιν, Αθήνα, 1899.

22.Χριστολογία, Αθήνα, 1900.

23.Μελέτην περί της αθανασίας της ψυχής και περί των Ιερών Μνημοσυνών, Αθήνα, 1901.

24.Περί της Μητρός του Κυρίου, Αθήνα, 1902 (στο περιοδικό «Αναμόρφωσις»).

25.Περί των αγίων του Θεού, Αθήνα, 1902 (στο περιοδικό «Αναμόρφωσις»).

26.Περί των αγίων εικόνων, Αθήνα, 1902 (στο περιοδικό «Αναμόρφωσις»).

27.Περί της Ιεράς Παραδόσεως, Αθήνα, 1902 (στο περιοδικό «Αναμόρφωσις»).

28.Περί Εκκλησίας, Αθήνα, 1902 (στο περιοδικό «Αναμόρφωσις»).

29.Ευαγγελική Ιστορία δι' αρμονίας των Ιερών Ευαγγελιστών, Αθήνα, 1903.

30.Κατανυκτικόν Προσευχητάριον, Αθήνα, 1904.

31.Γνώθι σαυτόν, ήτοι μελέται θρησκευτικαί και ηθικαί, Αθήνα, 1904.

32.Μελέτην περί της Μητρός του Κυρίου, της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας, Αθήνα, 1904.

33.Μελέτην περί Μετανοίας και εξομολογήσεως, Αθήνα, 1904.

34.Μελέτην περί του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, Αθήνα, 1904.

35.Μελέτην περί των αγίων του Θεού, Αθήνα, 1904.

36.Θεοτοκάριον μικρόν, Αθήνα, 1905.

37.Πανδέκτης των Θεοπνεύστων Αγίων Γραφών, Αθήνα, 1906.

38.Περί όρκου, Αθήνα, 1906 (στο περιοδικό «Ιερός Σύνδεσμος»).

39.Ιερατικόν Εγκόλπιον, Αθήνα, 1907.

40.Θεοτοκάριον, Αθήνα, 1907.

41.Ψαλτήριον του προφητάνακτος Δαυίδ, εντεταμένον εις μέτρα κατά την τονικήν βάσιν μετά ερμηνευτικών σημειώσεων, Αθήνα, 1908.

42.Τριαδικόν, ήτοι Ωδαί και Ύμνοι προς τον εν Τριάδι Θεόν, Αίγινα, 1909.

43.Κεκραγάριον, Αίγινα, 1910.

44.Μελέτη ιστορική περί των αιτίων του Σχίσματος, της διαιωνίσεως αυτού και περί του δυνατού ή του αδυνάτου της ενώσεως των δύο Εκκλησιών, της Ανατολικής και Δυτικής (Τόμος Α), Αίγινα, 1911.

45.Μελέτη ιστορική περί των αιτίων του Σχίσματος, της διαιωνίσεως αυτού και περί του δυνατού ή του αδυνάτου της ενώσεως των δύο Εκκλησιών, της Ανατολικής και Δυτικής (Τόμος Β), Αίγινα, 1912.

46.Περί της Μιας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, Αίγινα, 1913.

47.Περί της Ιεράς Παραδόσεως, Αίγινα, 1913.

48.Ιστορικήν μελέτην περί του Τιμίου Σταυρού, Αίγινα, 1914.

49.Προσευχητάριον κατανυκτικόν, Αίγινα, 1914.

50.Μελέτας περί των Θείων Μυστηρίων, Αίγινα, 1915.

51.Περί Εκκλησίας, 1920 (εκδόθηκε από την Ριζάρειο).

52.Χριστιανικήν Ηθικής της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, 1955 (εκδόθηκε από τον Αρχιμανδρίτη Τίτο Ματθαιάκη).

53.Περί Μεσαίωνος και του Βυζαντινού Ελληνισμού (Εκδόσεις Πελασγός, 1994).

Ακολουθεί λίστα με συγγράμματα του Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, για τα οποία αν και γνωρίζουμε την ύπαρξη τους, δεν γνωρίζουμε αν εκδόθηκαν ποτέ.

1.Μελέτη περί των αγίων λειψάνων.

2.Περί κήρου μελίσσης και ελαίου ως προσφοράς και περί θυμιάματος.

3.Περί της αφιερώσεως των Θεώ οσίων παρθένων και περί μονών και μοναχικού βίου.

4.Εορτολόγια της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας (2 τόμοι).

5.Νέον Τριαδικόν.

6.Περί Ελληνισμού.

7.Νέον Πασχάλιον αιώνιον.

8.Ερμηνεία των Πράξεων των Αποστόλων.

9.Περί της εν πνεύματι και αλήθεια λατρείας.

10.Ιερά Λειτουργική.

11.Κεφάλαια πέντε περί των λειτουργικών βιβλίων.

12.Η Θεία Λειτουργία του Αγίου και ενδόξου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου.

13.Ιστορίας Εκκλησιαστικής μυστική θεωρία.

14.Εγκυκλοπαιδεία της φιλοσοφίας.

15.Χρηστομάθεια.

Α. 1885-1890. Περίοδος Αιγύπτου

• Δέκα λόγοι διὰ τὴν Μεγάλην Τεσσαρακοστή. Ἀλεξάνδρεια 1885

• Λόγος Ἐκκλησιαστικὸς ἐκφωνηθεὶς ἐν τῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Νικολάου ἐν Καΐρῳ τὴν πρώτη Κυριακὴ τοῦ Τεσσαρακονθημέρου. Ἀλεξάνδρεια 1886

• Δύο λόγοι Ἐκκλησιαστικοὶ ("Εἰς τὴν Κυριακήν της Ὀρθοδοξίας, ἤτοι περὶ πίστεως» καὶ «Περὶ τῆς ἐν τῷ κόσμῳ ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ, ἤτοι περὶ θαυμάτων"). Κάιρον 1887

• Λόγοι περὶ ἐξομολογήσεως. Κάιρον 1887

• Περί τῶν Ἱερῶν Συνόδων καὶ ἰδίως περὶ τῆς σπουδαιότητος τῶν δυὸ πρώτων Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἀλεξάνδρεια 1888

• Περί τῶν καθηκόντων ἡμῶν πρὸς τὸ Ἅγιον Θυσιαστήριον. Κάιρον 1888

• Περί τῆς ἐν τῷ κόσμῳ ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ. Ἀλεξάνδρεια 1889 Λόγος ἐκφωνειθεὶς ἐν τῷ Ἀχιλλοπουλείῳ Παρθεναγωγεῖο κατὰ τὴν ἑορτὴν τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Ἀλεξάνδρεια 1889

• Λόγος περὶ τῆς πρὸς τὸ Ἅγιον Θυσιαστήριον προσελεύσεως. Ἀλεξάνδρεια

• Μὲ πρωτοβουλία καὶ μὲ ἐπιμέλεια τοῦ Ἁγίου ἐξεδόθηκε τὸ βιβλίο τοῦ Εὐγενίου Βουλγάρεως «Σχεδίασμα περὶ ἀνεξιθρησκείας». 1890

Β. 1892-1894. Περίοδος που ο Άγιος ήταν ιεροκήρυκας

• Αἱ Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας. 1892, Β´ Ἔκδοση συμπληρωμένη

• Τὰ παρ᾿ ἡμῖν τελούμενα ἱερὰ μνημόσυνα. 1892

• Περί τῆς ἐν τῷ κόσμῳ ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ. 1892, Β´ Ἔκδοση συμπληρωμένη

• Ὑποτύπωσις περὶ ἀνθρώπου. 1893

• Περί ἐπιμελείας ψυχῆς (Ἕνδεκα ὁμιλίες). 1894

• Μελέτη περὶ τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς ἀληθοῦς καὶ ψευδοῦς μορφώσεως. 1894

• Ἐπιμέλεια τῆς ἔκδοσης τοῦ βιβλίου τοῦ Νεόφυτου Βάμβα «Φυσικὴ Θεολογία καὶ Χριστιανικὴ Ἠθική», Ἀλεξάνδρεια 1893

Γ. 1894-1908. Περίοδος που ο Άγιος ήταν Διευθυντής στη Ριζάρειο Σχολή

• Ὁμιλίαι περὶ τοῦ Θείου χαρακτῆρος καὶ τοῦ ἔργου τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. 1895

• Ἱερόν καὶ Φιλοσοφικῶν λογίων θησαύρισμα. Τόμος Α´ 1895, Τόμος Β´ 1896

• Περὶ τῆς Ἑλληνικῆς Φιλοσοφίας

• Ἐπικαί καὶ Ἐλεγειακαὶ γνῶμαι τῶν μικρῶν Ἑλλήνων ποιητῶν. 1896

• Μάθημα Χριστιανικῆς Ἠθικῆς. 1897

• Μάθημα Ποιμαντικῆς. 1898

• Ὀρθόδοξος Ἱερὰ Κατήχησις. 1899

• Χριστολογία. 1901, ἐσώφυλλο 1990

• Μελέτη περὶ ἀθανασίας τῆς ψυχῆς καὶ περὶ τῶν ἱερῶν μνημοσύνων. 1901

• Εὐαγγελική Ἱστορία δι᾿ ἁρμονίας τῶν ποιμένων τῶν ἱερῶν Εὐαγγελιστῶν Ματθαίου, Μάρκου, Λουκᾶ καὶ Ἰωάννου. 1903

• Προσευχητάριον Κατανυκτικόν. 1904

• Τὸ γνῶθι σαυτόν. 1904

• Μελέτη περὶ τῆς Μητρὸς τοῦ Κυρίου τῆς Ὑπεραργίας Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας. 1904

• Μελέτη περὶ τῶν Ἁγίων του Θεοῦ. 1904

• Μελέτη περὶ μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως. 1904

• Μελέτη περὶ τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας. 1904

• Ἱστορική μελέτη περὶ τῶν διατεταγμένων νηστειῶν. 1905

• Θεοτοκάριον, ἤτοι προσευχητάριον μικρόν. 1905

• Ἱερατικόν Ἐγκόλπιον. 1907

• Θεοτοκάριον. 1907, Β´ ἔκδοση ἐπαυξημένη

• Ψαλτήριον τοῦ προφητάνακτος Δαυΐδ. 1908

• Ἐπιμέλεια τῆς ἔκδοσης τοῦ ἔργου τοῦ Ἀντιόχου μοναχοῦ της Λαύρας τοῦ Ἁγίου Σάββα «Πανδέκτης τῶν Θεοπνεύστων Ἁγίων Γραφῶν», 1906

Δημοσιευμένες Μελέτες

• Μελετίου Πηγᾶ, «Δυὸ ἐπιστολαί», Βυζαντινὰ Χρονικά, Πετρουπόλεως, Ι/1894

• Ποιμαντικαί Ὁμιλίαι. Α´ Περὶ τῆς πολιτείας τοῦ ἱεροῦ κλήρου κατὰ τοὺς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας. Ἱερὸς Σύνδεσμος, 1895-96

• Ἡ ἀγωγὴ τῶν παίδων καὶ αἱ μητέρες. Ἱερὸς Σύνδεσμος, 1895

• Περί μεσαίωνος καὶ Βυζαντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἱερὸς Σύνδεσμος

• Τίνες οἱ λόγοι τῆς μήνιδος τῶν Δυτικῶν κατὰ τοῦ Φωτίου. Θρακικὴ Ἐπετηρίς, 1897

• Περί τοῦ τὶς ἡ ἀληθὴς ἑρμηνεία περὶ τῆς ρήσεως τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «ἡ δὲ γυνὴ νὰ φοβῆται τὸν ἄνδραν». Ἀνάπλασις, 1902

• Μελέτη περὶ τῶν ἁγίων εἰκόνων. Ἀναμόρφωσις, 1902

• Θρησκευτικαί μελέται. Ἀναμόρφωσις, 1903-04

• Περί ὅρκου. Ἱερὸς Σύνδεσμος, 1906

Επίσης έγραψε 136 επιστολές στις μοναχές που εξεδόθησαν με τον τίτλο «Κατηχητικαὶ Ἐπιστολαὶ πρὸς τὰς μοναχὰς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Αἰγίνης», 1984.

Δ. 1908-1920. Περίοδος που ο Άγιος ήταν στο μοναστήρι στην Αίγινα

• Τριαδικόν. 1908

• Κεκραγάριον τοῦ Θείου καὶ Ἱεροῦ Αὐγουστίνου. τ.Α´-Β´, 1910

• Μελέτη ἱστορικὴ περὶ τῶν αἰτιῶν τοῦ σχίσματος. Περὶ τῶν λόγων τῆς διαιωνίσεως αὐτοῦ καὶ περὶ τοῦ δυνατοῦ ἢ ἀδυνάτου της ἑνώσεως τῶν δυὸ Ἐκκλησιῶν, τῆς Ἀνατολικῆς καὶ Δυτικῆς (τ. Α´ 1911, τ. Β´ 1912)

• Μελέται δύο. Α´ Περὶ Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Β´ Περὶ τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως (1913)

• Προσευχητάριον Κατανυκτικόν (β´ ἔκδοση, 1913)

• Μελέτη περὶ τῶν Θείων Μυστηρίων (1915)

• Μελέτη ἱστορικὴ περὶ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (1914)

• Χριστιανική Ἠθικὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας (β´ ἔκδοση ἐπαυξημένη, 1920)

• Περί Ἐκκλησίας («Ἑβδομηκονταπενταετηρὶς τῆς Ριζαρείου Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς 1844-1919», 1920)

Ε. Εκδόσεις μετά την εκδημία του Αγίου

• Θεία Λειτουργία τοῦ Ἁγίου καὶ ἐνδόξου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου (1955)

• Θρησκευτικαί Μελέται (1986)

ΣΤ. Ανέκδοτα έργα του Αγίου

• Μελέτη περὶ τῶν ἁγίων λειψάνων

• Περί τῆς ἀφιερώσεως τῷ Θεῷ ὁσίων παρθένων καὶ περὶ Μονῶν καὶ μοναχικοῦ βίου

• Ἑορτολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας (Περὶ τῶν Κυριακῶν τοῦ ὅλου ἐνιαυτοῦ - Περὶ τῶν ἀκινήτων καὶ κινητῶν ἑορτῶν)

• Ἱερὰ Λειτουργική

• Κεφάλαια πέντε περὶ τῶν λειτουργικῶν βιβλίων

• Περί τῆς ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ λατρείας

• Ἐρμηνεία τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων

• Περί Ἑλληνισμοῦ

• Ἐγκυκλοπαιδεία τῆς φιλοσοφίας

• Ἱστορίας ἐκκλησιαστικῆς μυστικὴ θεωρία

• Χρηστομάθεια

• Νέον Πασχάλιον αἰώνιον

Δεύτερη κατάταξη

Α. Θεολογικά έργα

Ο Άγιος Νεκτάριος συνέγραψε μεγάλο αριθμό Θεολογικών έργων. Για το λόγο αυτό ανεδείχθη εφάμιλλος των μεγάλων της Εκκλησίας Πατέρων.

Τα συγγράμματά του είναι τα ακόλουθα:

(Τα σημειούμενα συγγράμματα με αστερίσκο εξεδόθησαν ως σχολικά βοηθήματα προς χρήση των μαθητών της Ριζαρείου Σχολής. Τα βιβλία αυτά τα έδιδε ο Άγιος προς τους μαθητές του εντελώς δωρεάν).

1. *Λόγος Ἐκκλησιαστικός. Ἀθῆναι 1884.

2. *Δέκα λόγοι ἐκκλησιαστικοὶ διὰ τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, Ἀλεξάνδρεια 1885.

3. *Περὶ τῶν Ἱερῶν Συνόδων, καὶ περὶ τῶν δύο πρώτων Οἰκουμενικῶν Συνόδων, Ἀλεξάνδρεια 1888.

4. *Λόγος ἐκφωνηθεὶς ἐν τῷ Ἀχιλλοπουλείῳ Παρθεναγωγείῳ τὴν Ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Ἀλεξάνδρεια 1889.

5. *Αἱ Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι τῆς του Χριστοῦ Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 1892.

6. *Τὰ παρ᾿ ἡμῖν τελούμενα ἱερὰ μνημόσυνα, Ἀθῆναι 1892.

7. *Περὶ τῆς ἐν τῷ κόσμῳ ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ, Ἀθῆναι 1892.

8. *Ἀποτύπωσις περὶ ἀνθρώπου, Ἀθῆναι 1893.

9. *Περὶ τῶν ἀποτελεσμάτων ἀληθοῦς καὶ ψευδοῦς μορφώσεως, Ἀθῆναι 1894.

10. *Περὶ ἐπιμελείας ψυχῆς, Ἀθῆναι 1894.

11. Ἱερῶν καὶ φιλοσοφικῶν λογίων θησαύρισμα, Τόμος α´, 1895, Τόμος Β´ 1896.

12. *Ἐπικαὶ καὶ ἐλεγειακαὶ γνῶμαι μικρῶν Ἑλλήνων ποιητῶν, Ἀθῆναι 1896.

13. *Μάθημα Χριστιανικῆς Ἠθικῆς, Ἀθῆναι 1897.

14. *Μάθημα Ποιμαντικῆς, Ἀθῆναι 1898.

15. *Ὀρθόδοξος Χριστιανικὴ Κατήχησις, Ἀθῆναι 1899.

16. Χριστολογία, Ἀθῆναι 1900.

17. Μελέτη περὶ τῆς ἀθανασίας τῆς ψυχῆς καὶ περὶ τῶν ἱερῶν μνημοσύνων, Ἀθῆναι 1901.

18. Ευαγγελική ἱστορία δι´ ἁρμονίας τῶν ἱερῶν Εὐαγγελιστῶν, Ἀθῆναι 1903*.

19. Περί τῆς Μητρὸς τοῦ Κυρίου, τῆς Ὑπεραγίας, Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας, Ἀθῆναι 1904.

20. Περί τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ, Ἀθῆναι 1904.

21. Κατανυκτικόν προσευχητάριον, Ἀθῆναι 1904. Β´ἔκδοσις 1914.

22. Γνῶθι σαυτόν, ἤτοι μελέται Θρησκευτικαὶ καὶ ἠθικαί, Ἀθῆναι 1904.

23. Μελέτη περὶ μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως, Ἀθῆναι 1904.

24. Μελέτη περὶ τοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, Ἀθῆναι 1904.

25. Θεοτοκάριον ἤτοι ᾠδαὶ καὶ ὕμνοι πρὸς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον καὶ Ἀειπάρθενον Μαρίαν, Ἀθῆναι 1905, Β´ ἔκδοσις 1907.

26. Ἱερατικόν Ἐγκόλπιον, Ἀθῆναι 1907.

27. Ψαλτήριον τοῦ Προφητάνακτος Δαβίδ, Ἀθῆναι 1908.

28. Τριαδικόν, ἤτοι ᾠδαὶ καὶ ὕμνοι πρὸς τὸν ἐν Τριάδι Θεόν, Ἀθῆναι 1909.

29. Μελέτη ἱστορικὴ περὶ τῶν αἰτίων τοῦ Σχίσματος, Τόμος Α´ 1911, Τόμος Β´1912.

30. Περὶ τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας καὶ περὶ τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως, Ἀθῆναι 1913.

31. Ἱστορική μελέτη περὶ τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, Ἀθῆναι 1914.

32. Μελέτη περὶ τῶν Θείων Μυστηρίων, Ἀθῆναι 1915.

33. Περὶ Ἐκκλησίας. Ἐδημοσιεύθη τῷ 1920 εἰς τὸν πανηγυρικὸν Τόμον ἐπὶ τῇ 75 ἐτηρίδι τῆς Ῥιζαρείου Σχολῆς.

34. Μελέτη περὶ τῶν διατεταγμένων νηστειῶν. Ἐδημοσιεύθη εἰς «Θεολογίαν» Τόμος ΚΣΤ (1955) ἐπιμελείᾳ Ἀρχιμ. Τίτου Ματθαιακάκη.

35. Θεία Λειτουργία τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου. Ἐδημοσιεύθη εἰς «Θεολογίαν» Τόμος ΚΣΤ (1955) ἐπιμελείᾳ Ἀρχιμ. Τίτου Ματθαιακάκη.

36. Περί ὅρκου, Ἀθῆναι 1955 (Ἐπιμελεῖα Ἀρχιμ. Τίτου Ματθαιακάκη).

37. Χριστιανικὴ Ἠθικὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 1965 (ἐπιμελείᾳ Ἀρχιμ. Τίτου Ματθαιακάκη).

38. Μελέτη περὶ τῶν Ἁγίων Εἰκόνων, Θεσσαλονίκη 1972.

Β. Λοιπές συγγραφές

Λοιπές συγγραφές του Αγίου, τις περισσότερες των οποίων δεν εξέδωσε ποτέ είναι οι ακόλουθες:

1. Μελέτη περὶ τῶν ἁγίων λειψάνων.

2. Περὶ κηροῦ μελίσσης καὶ ἐλαίου ὡς προσφορὰς καὶ περὶ θυμιάματος.

3. Περὶ τῆς ἀφιερώσεως τῷ Θεῷ ὁσίων παρθένων καὶ περὶ Μονῶν καὶ μοναχικοῦ βίου.

4. Ἑορτολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας.

5. Νέον Τριαδικόν.

6. Περὶ Μεσαίωνος καὶ τοῦ Βυζαντινοῦ Ἑλληνισμοῦ.

7. Περὶ Ἑλληνισμοῦ.

8. Ἑρμηνεία τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων.

9. Περὶ τῆς ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ λατρείας.

10. Ἱερὰ Λειτουργική.

11. Κεφάλαια πέντε περὶ τῶν λειτουργικῶν βιβλίων.

12. Ἱστορίας Ἐκκλησιαστικῆς μυστικὴ θεωρία.

13. Ἐγκυκλοπαίδεια τῆς Φιλοσοφίας.

14. Χριστομάθεια.

15. Νέον Πασχάλιον αἰώνιον.

Επιμέλεια εκδόσεων

Πέραν των ανωτέρω ιδίων αυτού έργων ο Άγιος επιμελήθηκε της εκδόσεως των κάτωθι συγγραμμάτων:

1. Εὐγενίου Βουλγάρεως: Σχεδίασμα περὶ ἀνεξιθρησκείας, Ἀλεξάνδρεια 1890.

2. Νεοφύτου Βάμβα: Φυσικὴ Θεολογία, Ἀλεξάνδρεια 1893.

3. τοῦ αὐτοῦ: Χριστιανικὴ Ἠθική, Ἀθῆναι 1893.

4. Ἀντιόχου μοναχοῦ τῆς Λαύρας τοῦ Ἁγίου Σάββα: Πανδέκτης τῶν θεοπνεύστων Ἁγίων Γραφῶν (ἐκ τῆς Πατρολογίας τοῦ Migne), Ἀθῆναι 1906.

5. Ἁγίου Αὐγουστίνου: Κεκραγάριον, Τόμοι 2, Ἀθῆναι 1910.

Υμνολογία - Υμνογραφία

Το πολυδιάστατο του χαρακτήρα του Αγίου Νεκταρίου αποκαλύπτεται και από το υμνολογικό και υμνογραφικό έργο του. Ο Άγιος Νεκτάριος αγαπούσε ιδιαίτερα την Υπεραγία Θεοτόκο και γι' αυτό ειδικά συνέγραψε το θεοτοκάριον. Επίσης επεσήμανε χαρακτηριστικά τη διαφορά μεταξύ τύπου προσευχής και λατρείας.

Αγνή Παρθένε

ΥΜΝΟΙ ΣΤΗΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ ΜΑΡΙΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

Ήχος πλ.α΄

(από Ωδή β΄) Ἁγνὴ Παρθένε Δέσποινα, ἄχραντε Θεοτόκε, [Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε]

Παρθὲνε μὴτηρ ἄνασσα, πανένδροσέ τε πόκε. [Χαῖρε...]

Ὑψηλοτέρα οὐρανῶν ἀκτίνων λαμπροτέρα, [Χαῖρε...]

Χαρὰ παρθενικῶν χορῶν ἀγγέλων ὑπερτέρα. [Χαῖρε...]

Ἐκλαμπροτέρα οὐρανῶν, φωτὸς καθαρωτέρα, [Χαῖρε...]

Τῶν οὐρανίων στρατιῶν, πασῶν ἁγιωτέρα. [Χαῖρε...]

(από Ωδή ε΄) Μαρία ἀειπάρθενε κόσμου παντὸς Κυρία, [Χαῖρε...]

Ἄχραντε νύμφη πάναγνε, Δέσποινα Παναγία. [Χαῖρε...]

Μαρία νύμφη ἄνασσα, χαρᾶς ἡμῶν αἰτία, [Χαῖρε...]

Κόρη σεμνή, Βασίλισσα, Μήτηρ ὑπεραγία. [Χαῖρε...]

Τιμιωτέρα Χερουβίμ, ὑπερενδοξοτέρα, [Χαῖρε...]

Τῶν ἀσωμάτων Σεραφίμ, τῶν θρόνων ὑπερτέρα. [Χαῖρε...]

(από Ωδή δ') Χαῖρε τὸ ᾆσμα Χερουβίμ, χαῖρε ὕμνος ἀγγέλων, [Χαῖρε...]

Χαῖρε ᾠδὴ τῶν Σεραφίμ, χαρὰ τῶν ἀρχαγγέλων. [Χαῖρε...]

Χαῖρε εἰρήνη καὶ χαρά, λιμὴν τῆς σωτηρίας, [Χαῖρε...]

Παστὰς τοῦ Λόγου ἱερά, ἄνθος τῆς ἀφθαρσίας. [Χαῖρε...]

Χαῖρε παράδεισε τρυφῆς, ζωῆς τε αἰωνίας. [Χαῖρε...]

Χαῖρε τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, πηγὴ ἀθανασίας. [Χαῖρε...]

(Από Ωδή ε') Σὲ ἱκετεύω Δέσποινα, σὲ νῦν ἐπικαλοῦμαι. [Χαῖρε...]

Σὲ δυσωπῶ Παντάνασσα, σὴν χάριν ἐξαιτοῦμαι. [Χαῖρε...]

(Από Ωδή β΄) Κόρη σεμνὴ καὶ ἄσπιλε, Δέσποινα Παναγία, [Χαῖρε...]

Θερμῶς ἐπικαλοῦμαί σε, ναὲ ἡγιασμένε. [Χαῖρε...]

(Από Ωδή ε΄) Ἀντιλαβοῦ μου, ρῦσαί με ἀπὸ τοῦ πολεμίου [Χαῖρε...]

Καὶ κληρονόμον δεῖξόν με ζωῆς τῆς αἰωνίου. [Χαῖρε...]

Η προσευχή του Αγίου Νεκταρίου στην αγαπημένη του Θεοτόκο

Δέσποινα παντευλόγητε, Υπέραγνε Παρθένε,
Παράδεισε πανθαύμαστε, κήπε καλλωπισμένε,
Σε δυσωπώ, Πανάχραντε, χαρίτωσον τον νουν μου,
κατεύθυνον τας σκέψεις μου, φώτισον την ψυχήν μου.

Κόρη με ποίησον αγνόν, πράον, σεμνόν, ανδρείον,
ησύχιον και κόσμιον, ευθύν, όσιον, θείον,
επιεική, μακρόθυμον, των αρετών δοχείον,
άμεμπτον, ανεπίληπτον, των αγαθών ταμείον.

Δος μοι σοφίαν, σύνεσιν και μετριοφροσύνην,
φρόνησιν και απλότητα και ταπεινοφροσύνην.
Δος μοι νηφαλιότητα, όμμα πεφωτισμένον,
διάνοιαν ολόφωτον, πνεύμα εξηγνισμένον.

Απέλασον την οίησιν, την υπερηφανίαν,
τον τύφον, την φυσίωσιν, και την αλαζονείαν,
την ύβριν, το αγέρωχον, την υψηλοφροσύνην,
γλώσσα μεγαλορρήμονα, ισχυρογνωμοσύνην.

Την αστασία την φρικτήν, την περιττολογίαν,

την πονηρία την πολλήν, και την αισχρολογίαν.

Χάρισαί μοι, Πανάχραντε, την ηθικήν ανδρείαν,
το θάρρος, την ευστάθειαν, δος μοι την καρτερίαν.

Δος μοι την αυταπάρνησιν, την αφιλαργυρίαν,
ζήλον μετ’επιγνώσεως και αμνησικακίαν.
Δος μοι ακεραιότητα, ευγένειαν καρδίας,
πνεύμα ευθές, ειρηνικόν, και πνεύμα αληθείας.

Φυγάδευσον, Πανάχραντε, τα πάθη της καρδίας,
τα πολυώνυμα, Αγνή, της ηθικής δειλίας.
Την αναδρίαν την αισχράν, το θράσος, την δειλίαν,
την ατολμίαν την δεινήν και την απελπισίαν.

Άρον μοι, Κόρη, τον θυμόν και πάσαν ραθυμίαν,

την αθυμία, την οργήν, ως και την οκνηρίαν.

Τον φθόνον, την εμπάθειαν, το μίσος, την κακίαν,
την μήνιν, την εκδίκησιν και την μνησικακίαν.

Την έριδα την ευτελή και την πολυλογίαν,
την γλωσσαλγίαν την δεινήν και την βωμολοχίαν.
Δος μοι, Παρθένε, αίσθησιν, δος μοι ευαισθησίαν.
Δος μοι συναίσθησιν πολλήν και ευσυνειδησίαν.

Δος μοι, Παρθένε, την χαράν Πνεύματος του Αγίου.

Δος μοι ειρήνην τη ψυχή, ειρήνην του Κυρίου.

Δος μοι αγάπην, έρωτα θείον, εξηγηγνισμένον,
πολύν, θερμόν και καθαρόν και εξηγιασμένον.
Δος πίστιν ζώσαν, ενεργόν, θερμήν, αγνήν, αγίαν,
ελπίδα αδιάσειστον, βεβαίαν και οσίαν.

Άρον απ’εμού, Παρθένε, τον κλοιόν της αμαρτίας,

την αμέλειαν, την μέθην, την ανελεημοσύνην,

τα κακάς επιθυμίας, την δεινήν ακολασίαν,
γέλωτας της ασελγείας και την πάσαν κακουργίαν.

Σωφροσύνην δος μοι, Κόρη, δος εγκράτειαν, νηστείαν,
προσοχήν και αγρυπνίαν και υπακοήν τελείαν.
Δος μοι προσοχήν εν πάσι και διάκρισιν οξείαν,
σιωπήν και ευκοσμίαν, και υπομονήν οσίαν.

Επιμέλειαν παράσχου, Δέσποινα, προς εργασίαν,

προς τελείωσιν και ζήλον αρετών προς γυμνασίαν.

Την ψυχήν μου, την καρδίαν και τον νουν μου, Παναγία,
τήρει εν αγιωσύνη, φύλαττε εν παρθενία.

Υμνολογία

Κεκραγάριον είναι τα τέσσερα βιβλία των Εξομολογήσεων του ιερού Αυγουστίνου, κατά μετάφραση Ευγενίου Βουλγάρεως, τα οποία ο Άγιος ανήγαγεν «από του πεζού λόγου εις τον έμμετρον»

Ψαλτήριον είναι πάντες οι Ψαλμοί του Δαβίδ, τους οποίους ο Άγιος, «ενέτεινεν εις μέτρα ποικίλα, Θεού ευδοκούντος και εμπνέοντος, κατά τονικήν βάσιν».

Επιστολές

Εκτός των συγγραφών διεσώθησαν και ορισμένες ιδιωτικής φύσεως επιστολές του Αγίου Νεκταρίου, οι οποίες περιλαμβάνονται στην βιογραφία του, η οποία συνετάχθη από τον Σεβ. Μητροπολίτη πρώην Παραμυθίας κ. Τίτο. Οι επιστολές είναι οι εξής:

Α) Ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Μητροπολίτην Ἀθηνῶν Γερμανὸν Καλλιγᾶν.

Β) Ἐπιστολὴ πρὸς τὸ Μητροπολίτην πρῴην Κεφαλληνίας Σπυρίδωνα.

Γ) Τεσσαράκοντα πέντε ἐπιστολὲς πρὸς τὴν πρώτην Ἡγουμένην τῆς ἱερᾶς αὐτοῦ Μονῆς Ξένην μοναχὴν καὶ τὰς λοιπὰς μοναχὰς τῆς Μονῆς ταύτης.

Δ) Δέκα ἐπιστολὲς πρὸς τὸν πιστόν του ἀκόλουθον Κωνσταντίνον Σακκόπουλον καὶ

Ε) Ἐπιστολὴ πρὸς τίνα μοναχὸν Ἰωάσαφ.

Επίσης στο βιβλίο του (+1987) Αρχιμ. Χερουβείμ (Καράμπελα): Δανιήλ ο Κατουνακιώτης, Αθήναι 1979, και στις σελίδες 85-89 περιλαμβάνεται επιστολή του Αγίου Νεκταρίου προς το βιογραφούμενο αγιορείτη μοναχό.

Τέλος, ο Άγιος συγκέντρωσε κάποιες ακολουθίες και ύμνους της Εκκλησίας και συνέταξε Προσευχητάριο προς χρήση του ιδίου και παντός Χριστιανού, περιέχον τις ακολουθίες: Προοιμιακή Προσευχή, Ακολουθία του Όρθρου, Ακολουθία της Ενάτης Ώρας, Ακολουθία του Εσπερινού, Ακολουθία του Αποδείπνου, Ακολουθία του Μικρού Παρακλητικού Κανόνος στην Υπεραγία Θεοτόκο, Ακολουθία του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος στην Υπεραγία Θεοτόκο, και κάποια Στιχηρά, Καθίσματα, Απολυτίκια για κάθε ημέρα της εβδομάδος.

Ὁ παρὼν κατάλογος στηρίχθηκε στὰ βιβλία:

1. Μοναχοῦ Θεοκλήτου Διονυσιάτου: Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ὁ Θαυματουργός. Ἐκδ. Ὑπακοή, 1992

2. Σοφοκλῆ Γ. Δημητρακόπουλου: Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως - Ἡ πρώτη ἁγία Μορφὴ τῶν καιρῶν μας. Ἀθήνα 1998

Πηγή Υλικού:      Ιστοχώρος «Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως»

Ιστοχώρος Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιλογή υλικού:

Αικατερίνη Διαμαντοπούλου

Υπεύθυνη Υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων

Αναρτήθηκε από Έργο Λογου Αγάπης στις 4:00 π.μ.