Ο Όσιος Χριστόδουλος και το πέρασμα του από το νησί της Κω

Ὁ πλέον ἐπιφανὴς μοναχὸς τοῦ 11^ου αἰῶνα εἶναι ὁ ὅσιος Χριστόδουλος, ἡ μνήμη τοῦ ὁποίου τιμᾶται στὶς 16 Μαρτίου καὶ στὶς 21 Ὀκτωβρίου.

Ὁ Ὅσιος προῆλθε ἀπὸ τὴν μικρασιατικὴ περιοχὴ τοῦ Ὄρους Λάτρος καί, μετὰ ἀπὸ παραμονὴ στὴν Κῶ, κατέληξε στὴ νῆσο Πάτμο, ὅταν ὁ Ἀλέξιος Α΄ Κομνηνὸςσυμφώνησε στὴν ἀνταλλαγή τῶν κτημάτων ποὺ τοῦ εἶχε παραχωρήσει ὁ Κῶος μοναχὸς Ἀρσένιος Σκηνούρης στὴν Κῶ καὶ τὴ Στρόβιλο, μὲ τὸ ἄγονο καὶ ἔρημο νησί.

Ἂς δοῦμε, ὅμως κάποια στοιχεῖα ἀπὸ τὸ βίο τοῦ Ὁσίου ποὺ δηλώνουν τη σχέση του μὲ τὸ νησὶ τῆς Κῶ.

 Ὁ μοναχὸς Ἀρσένιος Σκηνούρης, φιλοξένησε τὸν διωκόμενο ὅσιο Χριστόδουλο στὴν Ἱερὰ Μονὴ Στροβίλου στὰ μικρασιατικὰ παράλια, τὴν ὁποία κατεῖχε ἡ οικογένειά του καὶ εἶχε κτίσει μετὰ ἀπὸ ἀλληλογραφία μὲ τον αὐτοκράτορα Νικηφόρο Βοτανειάτη (1079) σὲ πατρογονικὰ κτήματά του. Μὲ τὴν ἄφιξη στὴν περιοχὴ τοῦ ὁσίου Χριστοδούλου τὴν παραχώρησε σὲ αὐτὸν παραιτούμενος ἀπὸ κάθε δικαίωμα, καὶ ὁ Ὅσιος παρέμεινε σὲ αὐτὴ ἀνάμεσα στὸ Μάρτιο τοῦ 1079 καὶ πρὶν ἀπὸ τὸ Μάρτιο τοῦ 1080, ὅταν πῆγε στὴν Κῶ, ὅπου κατέφυγε γιὰ νὰ γλιτώσει ἀπὸ τὶς ἐπιδρομὲς τῶν Τούρκων. Ἐπιθυμώντας ὁ Κῶος μοναχὸς τὴν ἐνίσχυση τοῦ μοναχισμοῦ στὸ νησὶ τῆς Κῶ, προσκάλεσε τὸν ὅσιο Χριστόδουλο στὸ νησὶ καὶ τοῦ παραχώρησε μεγάλη ἀκίνητη περιουσία μὲ σκοπὸ νὰ ὀργανώσει ἕνα μοναστήρι.

 

Ἀφοῦ ὁ Ὅσιος ἐπισκέφθηκε τὰ κτήματα τοῦ μοναχοῦ Ἀρσενίου Σκηνούρη κατέληξε στὸ Παλαιὸ Πυλί, ὅπου ἔκτισε μοναστήρι στὸ ὄνομα τῆς Θεοτόκου, τὸ ἐπωνομαζόμενο Μονὴ τῶν Καστριανῶν. Τὸ μοναστήρι αὐτὸ ποὺ σώζεται μέχρι σήμερα, ἀνέπτυξε πλούσια δράση καὶ λειτούργησε ὡς πνευματικὸς πόλος ἕλξης.

Σύντομα, γιὰ λόγους ἄγνωστους σὲ ἐμᾶς, ὁ μοναχὸς Ἀρσένιος Σκηνούρης, «νύκτωρ», δηλαδὴ νύκτα, ἀνεχώρησε γιὰ τὴν Ἰερουσαλήμ, χωρὶς νὰ ἐπιστρέψει πλέον στὴν Κῶ ἀφήνοντας τὰ κτήματά του στὸν ὅσιο Χριστόδουλο.

Παρὰ τὴ φυγή του ἀπὸ τὴ Μονὴ τῶν Καστριανῶν, ὁ ὅσιος Χριστόδουλος, ὁ ὁποῖος τὸν ἐκτιμοῦσε ἰδιαίτερα, περίμενε νὰ ἐπιστρέψει καί, μάλιστα, μετὰ ἀπὸ χρόνια, ὅταν συνέταξε τὴ διαθήκη του, τὸν ὅρισε διάδοχό του στὴν ἡγουμενία τῆς μονῆς τῆς Πάτμου δηλώνοντας μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο τὴ μεγάλη ἐκτίμηση, τὴν εὐγνωμοσύνη καὶ τὸ σεβασμό του πρὸς αὐτόν.

Ἡ σχέση τοῦ ὁσίου Χριστοδούλου μὲ τὸ νησὶ τῆς Κῶ κατὰ τὴν τελευταία δεκαετία τοῦ βίου του παρουσιάζεται στενή, καθὼς τὰ μοναστήρια ποὺ ἵδρυσε, κατ᾿ αὐτὴ τὴν περίοδο (Παναγία Καστριανῶν καὶ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου), σχετίζονται ἄμεσα μὲ τὴ νῆσο αὐτή. Ἡ μὲν πρώτη βρίσκεται στὴν Κῶ ἡ δὲ δεύτερη ἔγινε πραγματικότητα χάρη στὰ κτήματα ποὺ τοῦ εἶχαν παραχωρηθεῖ στὴν Κῶ.

Τὰ σημαντικότερα κείμενά τοῦ Ὁσίου, τὰ ὁποῖα συντάχθηκαν πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του, μνημονεύουν τὴν ἄριστη σχέση ποὺ εἶχε μὲ τὸν μον. Ἀρσένιο Σκηνούρη, ὁ ὁποῖος, ἂν καὶ ἀφανής, εἶχε ἀνυπολόγιστη προσφορὰ στὴν ὀργάνωση τοῦ μοναχισμοῦ τοῦ νοτιοανατολικοῦ Αἰγαίου καὶ τῶν ἀπέναντι μικρασιατικῶν παραλίων, καθὼς παραχώρησε τὴν μεγάλη πατρική του περιουσία γιὰ την ἵδρυση μονῶν. Ἡ ἀνταλλαγὴ τῆς ἔρημης Πάτμου ἔγινε μὲ δικά του κτήματα, τὰ ὁποῖα ὁ αὐτοκράτορας Ἀλέξιος Αʹ ὁ Κομνηνὸς θεώρησε ὅτι εἶχαν ἴση ἀξία μὲ τὸ νησί, ὥστε νὰ προχωρήσει στὴν ἀνταλλαγή.

Στὸν Κωδίκελλο, ὁ ὁποῖος ἀκολούθησε τὴ Διαθήκη του, συντασσόμενος κατὰ τὴν παραμονὴ τῆς κοιμήσεώς του (15 Μαρτίου 1093), κάνει συγκεκριμένη ἀναφορὰ στὴ μονὴ τῆς Θεοτόκου τῶν Καστριανῶν (στὸ Παλαιὸ Πυλὶ τῆς Κῶ) καὶ τονίζει στοὺς μοναχούς του τὶς ὑποχρεώσεις ποὺ ἔχουν ἀπέναντί της. Ὑπογραμμίζει δὲ τοὺς δεσμούς του μὲ τὰ μοναστικὰ ἱδρύματα τοῦ νησιοῦ.

 

Κλείνοντας αὐτὸ τὸ σύντομο σημείωμα ἐπιθυμοῦμε νὰ τονίσουμε ὅτι ἀκόμη καὶ σήμερα ὑπάρχουν παραδόσεις ποὺ φέρουν τὸν Ὅσιο νὰ ἀσκήτευσε καὶ σὲ ἄλλες περιοχὲς τοῦ νησιοῦ, πέρα ἀπὸ τὸ Παλαιὸ Πυλί, ὅπως τὴν Παναγία τῆς Ζιᾶς καὶ τὸΜονάγρι, ἀφήνοντας ἀγαθὴ μνήμη στοὺς κατοίκους.

Ἂς ἔχουμε, λοιπόν, τὶς εὐχὲς τοῦ στύλου τοῦ μοναχισμοῦ τοῦ 11^ου αἰῶνα ὁσίου Χριστοδούλου, ὁ ὁποῖος σκέπει τὴν Πάτμο, ἀλλὰ καὶ τὴ λοιπὴ Δωδεκάνησο.