Ο Άγιος Σταμάτιος. Ένας ένδοξος νεομάρτυς του Χριστού από το Πήλιο +16 Αυγούστου

Ο Άγιος Σταμάτιος. Ένας ένδοξος νεομάρτυς του Χριστού από το Πήλιο +16 Αυγούστου

Εικόνα 1

Μέσα στο πολυπληθές νέφος των νεομαρτύρων, οι οποίοι θυσίασαν την ίδια τους τη ζωή για τη χριστιανική πίστη κατά τη διάρκεια της σκοτεινής περιόδου της Τουρκοκρατίας και διδάσκουν τους σημερινούς νεοέλληνες με το αγωνιστικό τους φρόνημα και τη θαρραλέα ομολογία τους στον Ιησού Χριστό, συγκαταλέγεται και ο Άγιος νεομάρτυς Σταμάτιος από το χωριό Άγιος Γεώργιος Νηλείας του Πηλίου, ο οποίος μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη στις 15 Αυγούστου του 1680. Πληροφορίες για τον βίο και το μαρτύριο του Αγίου μας παρέχουν ο Ιωάννης Καρυοφύλλης, ο οποίος συνέγραψε σύντομο μαρτύριο του ενδόξου νεομάρτυρος, το Νέο Μαρτυρολόγιο, το οποίο όμως αναφέρει λανθασμένα την ημερομηνία του μαρτυρίου του και ο Αγιορείτης μοναχός Ιάκωβος Κωφός ο Νεοσκητιώτης, ο οποίος μαζί με το μαρτύριο εποίησε και ασματική ακολουθία προς τιμήν του. 

Ο Άγιος Σταμάτιος γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Γεώργιος Νηλείας, το οποίο βρίσκεται κτισμένο σε υψόμετρο 620μ. στη βορειοδυτική πλευρά του Πηλίου.
Ο ακριβής χρόνος γέννησής του δεν μας διεσώθηκε, αλλά σύμφωνα με την τοπική παράδοση υπήρξε απόγονος της μεγάλης οικογένειας των Σταματόπουλων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι οι κάτοικοι του χωριού Άγιος Γεώργιος Νηλείας επιδεικνύουν μέχρι σήμερα ερείπια παλαιού σπιτιού, το οποίο θεωρείται ως το πατρικό σπίτι του Αγίου, αλλά και παλαιά βρύση, η οποία φέρει την ονομασία «του Σταματόπουλου ή του Αγίου Σταματίου η βρύση». 

Εικόνα 2

Γύρω στο 1680 έφτασε στην πατρίδα του Αγίου Σταματίου ένας αγάς ως εκπρόσωπος του Σουλτάνου για να μαζέψει τους βασιλικούς φόρους. Ο αγάς είχε τόσο μεγάλη αυταρχικότητα και ήταν τόσο παράλογες οι απαιτήσεις του, ώστε οι κάτοικοι αποφάσισαν να αποστείλουν στην Κωνσταντινούπολη ομάδα κατοίκων με επικεφαλής τον Σταμάτιο για να υπάρξει δίκαια κρίση και ελάφρυνση από τους δυσβάστακτους φόρους. Φτάνοντας στην Κωνσταντινούπολη ο Σταμάτιος με την αντιπροσωπεία των κατοίκων, απευθύνθηκαν στον βεζύρη, ο οποίος ήταν ο επίτροπος του Σουλτάνου. Όμως η προσπάθεια να βρουν ανταπόκριση και λύση στο πρόβλημά τους όχι μόνο δεν έφερε κανένα απολύτως αποτέλεσμα, αλλά απεναντίας προκάλεσε την οργή των Τούρκων, οι οποίοι τους καταδίωξαν με ξυλοδαρμούς και άγριες μαστιγώσεις. Μάλιστα ο Σταμάτιος ως επικεφαλής της αντιπροσωπείας επέδειξε ιδιαίτερη γενναιότητα και τόλμη στην προσπάθειά του να σταματήσει η βάναυση μεταχείριση και η ανεπίτρεπτη αδικία σε βάρος των συμπατριωτών του. Η θαρραλέα όμως στάση του, εξόργισε τόσο πολύ τον αγά, ώστε τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στον βεζύρη με την κατηγορία ότι ήταν μουσουλμάνος, κάποια δε στιγμή αρνήθηκε τον μωαμεθανισμό και ασπάσθηκε τη χριστιανική θρησκεία. Ο Σταμάτιος επέδειξε ξεχωριστή γενναιότητα και με παρρησία ομολόγησε ότι ουδέποτε υπήρξε μουσουλμάνος. 

Στη θαρραλέα επιμονή του Αγίου ο βεζύρης τον παρέπεμψε στον ιεροδικαστή, στον οποίο και πάλι ο Σταμάτιος αρνήθηκε τη συκοφαντική κατηγορία ότι ήταν αρχικά μουσουλμάνος και έγινε μετά χριστιανός. Μάλιστα του προτάθηκε να ασπασθεί τώρα τον μωαμεθανισμό και του υποσχέθηκε την απόλαυση μεγάλων τιμών, αλλά και πλούτου και δόξας, αν ανταποκριθεί θετικά σ’ αυτό το κάλεσμα. Ο Σταμάτιος παρέμεινε όμως σταθερός και ακλόνητος στη χριστιανική του πίστη και με παρρησία ομολόγησε τον Ιησού Χριστό ως τον μόνο αληθινό Θεό. Η σταθερή επιμονή του Αγίου προκάλεσε τον εγκλεισμό του στη φυλακή, ενώ υποβλήθηκε σε πλήθος βασανιστηρίων. Μετά από μερικές ημέρες οδηγήθηκε και πάλι στον βεζύρη πιστεύοντας ότι θα έχει καμφθεί το αγωνιστικό του φρόνημα και η ακλόνητη πίστη του στον Χριστό. Για να επιτύχει μάλιστα τον σκοπό του, του υποσχέθηκε ακόμη μεγαλύτερες τιμές και δόξες. Όμως ο Σταμάτιος ομολόγησε τη χριστιανική του πίστη με ακόμη μεγαλύτερη γενναιότητα, δηλώνοντας ότι είναι αποφασισμένος και πρόθυμος να μαρτυρήσει για τον Χριστό. 

Η θαρραλέα ομολογία πίστεως από τον Σταμάτιο προκάλεσε τόσο πολύ την οργή του βεζύρη, ώστε αποφάσισε να θανατώσει τον ένδοξο αθλητή και ομολογητή της πίστεώς μας. Έτσι δόθηκε αμέσως η εντολή να παραδοθεί ο Άγιος στον έπαρχο και στη συνέχεια να αποκεφαλισθεί. Ο Σταμάτιος σύρθηκε με βιαιότητα και οδηγήθηκε μπροστά στο βασιλικό παλάτι, το οποίο βρισκόταν δίπλα στην Αγία Σοφία, όπου στις 15 Αυγούστου του έτους 1680 έλαβε χώρα ο αποκεφαλισμός του. Μ’ αυτό τον τρόπο ο γενναίος αθλητής του Χριστού έλαβε τον αμάραντο στέφανο της δόξας για να λάμπει παντοτινά ως φαεινός αστέρας μέσα στο πνευματικό στερέωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας. 

Εικόνα 3

Οι αθλητικοί αγώνες και η θαρραλέα ομολογία πίστεως υμνούνται και γεραίρονται και μέσα από τις δύο ασματικές ακολουθίες, που συντάχθηκαν προς τιμήν του ενδόξου νεομάρτυρος. Η πρώτη ακολουθία εποιήθη το 1860, δηλαδή 180 χρόνια μετά το μαρτύριο του Αγίου, από τον Αγιορείτη μοναχό Ιάκωβο Κωφό τον Νεοσκητιώτη και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1991 με δαπάνη του θεολόγου - συγγραφέως κ. Αποστόλου Ζαχαρού. Η δεύτερη ακολουθία εκδόθηκε το 1924 με δαπάνη του Γεωργίου Ιω. Παππόπουλου, ο οποίος και τη συνέθεσε, εκφράζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την τιμή και την ευλάβειά του στον Άγιο νεομάρτυρα Σταμάτιο. 

Η μνήμη του Αγίου Σταματίου τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας την επομένη του μαρτυρίου του, δηλαδή στις 16 Αυγούστου, λόγω του ότι η ημέρα της μαρτυρικής τελειώσεώς του συμπίπτει με τη μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου. Με απόφαση του αειμνήστου Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κυρού Χριστοδούλου (του και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος) ορίστηκε να τιμάται η μνήμη του Αγίου Σταματίου στην Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος την πρώτη Κυριακή μετά τις 15 Αυγούστου. Η απόφαση αυτή ελήφθη, διότι στις 16 Αυγούστου εορτάζεται πανηγυρικά στο χωριό Άγιος Λαυρέντιος του Πηλίου ο Άγιος Απόστολος ο Νέος, ο οποίος μαρτύρησε δι’ αποκεφαλισμού στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Αυγούστου του 1686. Το γεγονός αυτό και σε συνδυασμό με το Νέο Μαρτυρολόγιο, στο οποίο ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τοποθετεί το μαρτύριο του Αγίου Σταματίου στις 16 Αυγούστου, ημέρα μαρτυρίου του Αγίου Αποστόλου του Νέου, οδήγησε για πολλά χρόνια στην εσφαλμένη ταύτιση των δύο νεομαρτύρων Σταματίου και Αποστόλου, δεδομένου ότι και οι δύο μαρτύρησαν δι’ αποκεφαλισμού στην Κωνσταντινούπολη με διαφορά μιας μόνο ημέρας, επιπλέον δε κατάγονταν και από γειτονικά χωριά του Πηλίου. 

Επίκεντρο των λατρευτικών εκδηλώσεων προς τιμήν του Αγίου Σταματίου αποτελεί ο νεόδμητος ενοριακός ναός του Αγίου Γεωργίου στο χωριό Άγιος Γεώργιος Νηλείας, στον οποίο έχει αφιερωθεί παρεκκλήσιο προς τιμήν του νεομάρτυρος. Επίσης παρεκκλήσιο επ’ ονόματι του Αγίου υπάρχει και στην Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Νηλείας Πηλίου, όπου φυλάσσεται και μικρό τεμάχιο ιερού λειψάνου του. 

Εικόνα 4

Ο Άγιος Σταμάτιος τιμάται επίσης με ξεχωριστή ευλάβεια και στον ενοριακό ναό της Κοιμήσεως Θεοτόκου στην κωμόπολη Γυμνό της Εύβοιας, αλλά και στο ακριτικό αιγαιοπελαγίτικο νησί της Χίου, όπου στη θρησκευτική συνείδηση των κατοίκων οι φέροντες τα ονόματα Σταμάτιος και Σταματία εορτάζουν στις 16 Αυγούστου. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός, ότι στις 16 Αυγούστου 1992 τελέσθηκαν από τον αοίδιμο Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κυρό Διονύσιο τα εγκαίνια του περικαλλούς παρεκκλησίου του Αγίου Σταματίου, το οποίο ανεγέρθηκε με δαπάνη του εφοπλιστού κ. Σταματίου Φαφαλιού δίπλα από τον ιερό ναό της Ευαγγελιστρίας (Παναγίας Μουτσαίνης) στην κωμόπολη του Βροντάδου. Ο λαοφιλής στη Χίο Άγιος Σταμάτιος τιμάται επίσης στον ιερό ενοριακό ναό του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου πόλεως Χίου, όπου το αριστερό κλίτος είναι αφιερωμένο στη μνήμη του, και στο εξωκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου -Αγίου Σταματίου στο χωριό Βερβεράτο της Χίου, όπου τελείται πανήγυρις με μεγάλη προσέλευση πιστών από όλο το νησί. 

Με τη διάδοση της τιμής του Αγίου Σταματίου και πέρα από τα γεωγραφικά όρια του Πηλίου και της Μαγνησίας δίδεται η ευκαιρία στους φιλάγιους χριστιανούς να οικοδομηθούν πνευματικά από την άθληση και το μαρτύριο του Αγίου και να ομολογήσουν με παρρησία το μεγαλείο της χριστιανικής πίστεως στους δύσκολους και απαιτητικούς καιρούς μας. 

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος 

Εκπαιδευτικός 

Βιβλιογραφία 

· Ζαχαρού Αποστόλου Ν., Ο Άγιος νεομάρτυρας Σταμάτιος ο εξ Αγίου Γεωργίου Νηλείας - Βόλου, Βόλος 1991.

Εικόνες

1. Φορητή εικόνα του Αγίου στον Ιερό Ναό Αγίου Μακαρίου Βροντάδου Χίου

2. Φορητή εικόνα του Αγίου Σταματίου λαϊκής τεχνοτροπίας. Ανήκει σε χιακή οικογένεια. Στο πάνω μέρος απεικονίζεται το Άγιον Μανδήλιο, που συνεορτάζει με τον Άγιο Σταμάτιο στις 16 Αυγούστου. Στο κάτω μέρος αριστερά απεικονίζεται ο επίσης τιμώμενος στις 16 Αυγούστου Άγιος Διομήδης, ενώ δεξιά απεικονίζεται ο αποκεφαλισμός του Αγίου Σταματίου. 

3. Η παλαιότερη σωζόμενη εικόνα του Αγίου Σταματίου. Φιλοτεχνήθηκε το 1860 και ανήκει σε ιδιωτική συλλογή χιακής οικογένειας.

4. Το παρεκκλήσιο του Αγίου Σταματίου δίπλα από τον Ιερό Ναό της Παναγίας Μουτσαίνης Βροντάδου Χίου.

 http://syndesmosklchi.blogspot.gr